Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Hiller uważał Łódź za miasto „naturalnie” kubistyczne, odpowiadające nowoczesnemu widzeniu. W tej perspektywie artysta ukazuje jego mieszkanki i mieszkańców. To ludzko-maszynowe hybrydy skompono- wane z geometryczno-organicznych form. Pozbawione twarzy, zawieszone w ciemnej przestrzeni, wyobcowane przez pracę. Poświata wokół sylwetek sygnalizuje jednak duchowy wymiar egzystencji robotników. Hieratyczne postacie przywodzą na myśl tradycję ikonopisania, którą Hiller studiował.

Opis dedykowany osobom ze spektrum autyzmu

Informacje o artyście:
Karol Hiller:
●    był malarzem, grafikiem i nauczycielem;
●    urodził się w Łodzi, w 1891 roku;
●    studiował:
-    chemię w Wyższej Szkole Technicznej w Darmstadcie,
-    budownictwo w Warszawskim Instytucie Politechnicznym,
-    malarstwo w Ukraińskiej Akademii Sztuki w Kijowie;
●    w sztuce często pokazywał Łódź i jej mieszkańców;
●    naziści zamordowali go w lesie pod Łodzią, w 1939 roku.

Opis dzieła:
●    Robotnicy to obraz przedstawiający →  pokazuje ludzi →  to portret zbiorowy;
●    bohaterowie portretu to robotnicy, dorośli i dzieci; artysta namalował ludzi w bardzo prosty sposób; postacie nie mają twarzy;
●    postacie ludzi stoją w dwóch grupach, niektórzy ludzie myślą, że to dwie rodziny;
●    Karol Hiller namalował robotników na ciemnym tle; wokół postaci namalował jasne plamy → niektórzy widzą w nich aureole → w ten sposób artysta pokazuje swój szacunek dla robotników;
●    artysta widzi w robotnikach postacie religijne;
●    artysta namalował obraz Robotnicy na desce, tak jak są malowane ikony z podobiznami świętych.

Autor skryptu: Leszek Karczewski

Opis dedykowany osobom słabo słyszącym i niesłyszącym

Karol Hiller w tekście Robotnik, jako obiekt artystyczny pisze następująco: „Uczucie, tęsknota, marzenie, zahukane łomotem warsztatu, drzemią przez cały dzień. Dopiero wieczorem, po fajrancie, wszystko to w oparach alkoholu wypływa. (…) We mgle alkoholu świta marzenie naiwne o jasnym słonecznym jutrze. Przez grubą powłokę troski przebija dusza ludzka – prosta i czysta. I wówczas staje się jasnym, że «człowiek jest dobry»” –. (Karol Hiller napisał tekst pod tytułem Robotnik, jako obiekt artystyczny. W tym tekście pisze o robotnikach, że są to ludzie zmęczeni, zapracowani, ale posiadają emocje i uczucia, tylko w ciągu pracy o tym nie myślą. Dopiero wieczorem, gdy skończą pracę i napiją się alkoholu, zaczynają się zastanawiać nad swoim życiem. Mają nadzieję, że ich życie się zmieni, będzie lepsze i oni będą szczęśliwi. Artysta pisze o tym, że każdy człowiek w środku duszy jest dobry. Z nieokreślonego ciemnego tła wyłaniają się postaci-zjawy. Monumentalne, statyczne i anonimowe. Wydają się być nadzy. (Tło obrazu ma ciemny kolor, ale trudno określić jaki to kolor. Na tym tle artysta umieścił postacie, które trochę przypominają duchy, nie mają twarzy, wyglądają jakby byli nadzy. Nie można ich określić, nie można powiedzieć ile mają lat, wyglądają poważnie, spokojnie, są duzi, nie wiadomo kim są. Trudno jednoznacznie rozpoznać płeć, a także ich dokładną liczbę. Postaci-zjawy stapiają się ze sobą, miejscami zdają się być przezroczyste. (Postacie, które wyglądają jak duchy są w niektórych miejscach połączone ze sobą, przenikają się, są przezroczyści w niektórych miejscach.) Część postaci to dorośli, część dzieci. Stoją w dwóch grupach, możliwe rodzinach. Artysta, wrażliwy na problemy społeczne, dostrzega patos i aurę niezwykłości otaczającą robotników. (Artysta uważa, że robotnicy są niezwykli, wyjątkowi, należy im się szacunek, są ważni.) Postaci wyłaniają się z tła za pomocą rozświetlonych plam. Spotykają się w tym obrazie dwa światy: szary trud życia codziennego i patetyczna, niemal religijna wizja charakterystyczna dla sztuki ikony. Obraz staje się nowoczesną ikoną, podobnie jak prawosławne ikony namalowany jest na desce, ale nietypowo, bo farbami olejnymi, nie tradycyjnie temperą. Artysta poznał tajniki technologii ikon w trakcie studiów w Kijowie. Inny obraz w tej technice ma tytuł Tkacz z 1922 roku i przedstawia ojca artysty w trakcie tkania na krośnie.
Świetlistość tytułowych robotników jest podobna do światła bijącego ze świętych obrazów. To dialog między tradycją a nowoczesnością, sakralną wzniosłością i codziennym znojem. (Postacie na obrazie wyglądają jakby były podświetlone. Obraz pokazuje po pierwsze, że robotnicy maja trudne życie i trudną pracę, dlatego kolory to: szary, brązowy, czarny. Po drugie te postacie artysta pokazał tak jak pokazuje się świętych na ikonach, są poważni, spokojni, zajmują większość powierzchni obrazu. Można powiedzieć, że ten obraz to nowoczesna ikona. Też został namalowany na desce jak prawosławna ikona, ale zamiast farb temperowych artysta użył farb olejnych. Karol Hiller wiedział jak się maluje ikony ponieważ studiował w Kijowie. Tam mu to pokazano i nauczono go malować ikony. Artysta namalował również inny obraz Tkacz w 1922 roku, w taki sam sposób, tak jak ikonę. Na obrazie pokazał swojego ojca, który na krośnie wykonuje/ tka tkaninę/ materiał. Postacie na obrazie wyglądają jakby były podświetlone, tak jak postaci w ikonach mają dużo złotych elementów. Taki sposób malowania pokazuje, że artysta docenił tradycyjny sposób tworzenia ikon i go zna, ale chce wprowadzić coś nowoczesnego.

Autor skryptu: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk

„Uczucie, tęsknota, marzenie, zahukane łomotem warsztatu, drzemią przez cały dzień. Dopiero wieczorem, po fajrancie, wszystko to w oparach alkoholu wypływa. (…) We mgle alkoholu świta marzenie naiwne o jasnym słonecznym jutrze. Przez grubą powłokę troski przebija dusza ludzka – prosta i czysta. I wówczas staje się jasnym, że «człowiek jest dobry»” – pisał Hiller w tekście Robotnik jako obiekt artystyczny. Hieratyczne postacie wyłaniają się z nieokreślonego, niematerialnego tła. Przedstawienie jawi się jako nierealistyczna wizja. Obraz Robotnicy można odczytać jako swoistą apoteozę środowiska robotniczego. Hiller, wrażliwy na zagadnienia społeczne i ciężki los klasy robotniczej, dostrzega patos i aurę niezwykłości otaczającą robotników. Tworzy obraz, który symbolicznie łączy dwie przestrzenie: szarą codzienność środowiska robotniczego z patetyczną, niemal religijną wizją, charakterystyczną dla sztuki ikony. Tym samym obraz Robotnicy staje się dialogiem tradycji i współczesności, sakralnej wzniosłości i codzienności, rodzajem nowoczesnej ikony.

Karol Jóźwiak (Cytat za: Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm, red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 794).