Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca „Cechowniki i foremki" z 1994 roku jest zestawem kolorowych foremek. Wygląda niewinnie. Jednak w idei odwołuje się do oprzyrządowania, które w historycznym doświadczeniu służyło znakowaniu ludzi.

Nienawiść etniczna, ideologiczna, w konflikcie zbrojnym zaczyna się od języka i pojęciowego „znakowania", gdy w konkretnych epokach - przed, w trakcie II wojny światowej i po, jedni bezkarnie określają innych jako „wszy", „świnie" itp. Potem następuje izolacja i w końcu ludobójstwo, mord etniczny.

I zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że ponownie może się to zdarzyć, jak współcześnie powtórzyło się w europejskiej byłej Jugosławii i afrykańskiej Rwandzie.

Maria Morzuch

Robert Rumas, artysta często odnoszący się do ważnych problemów społecznych, w „Cechownikach i foremkach" podejmuje temat społecznych norm, stereotypów i uprzedzeń. Uderzający kontrast między kolorowymi, przypominającymi dziecinne zabawki foremkami, a budzącym grozę narzędziem przemocy – nagrzewnicą, stanowi oś formalną tej pracy. Dołączona do nagrzewnicy instrukcja nie pozostawia wątpliwości o przeznaczeniu obiektu – ma ono służyć do znakowania ludzi. Tym samym staje się ona metaforą procesu społecznego etykietowania, ujawniania jego uprzedmiotawiający i brutalny charakter. Z kolei pozornie niewinne foremki, służące zgodnie z etymologią do formowania, tutaj nadają kształt społecznie akceptowanym normom. Pojawiające się w pracy kształty symboli, które nawiązują do historii totalitaryzmów, są ostrzeżeniem. Przypominają, jakie są konsekwencje podsycania społecznego piętnowania i wykluczenia, nawet jeśli – zanim nie osiągnie ono skrajności – może wydawać się nieszkodliwe.

Anna Nawrot (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 838).