Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Film ukazuje zaskakującą transformację mnicha buddyjskiego w skinheada. Nieruchomy kadr eksponuje twarz krótko ostrzyżonego młodego mężczyzny owiniętego szafranową tkaniną, która kojarzy się z kaszają, szatą noszoną przez mnichów buddyjskich. Narracja filmu jest oszczędna; nieruchoma kamera rejestruje nieznaczne ruchy głowy mężczyzny, zmrużenie powiek, dym wydobywający się z umieszczonego poza kadrem, u dołu, kadzidełka. Zaintonowany na początku przez mężczyznę wibrujący dźwięk sylaby „Om” zlewa się po dłuższej chwili z dźwiękiem elektrycznej maszynki, za pomocą której inna widoczna w tle postać zaczyna strzyc włosy na głowie mężczyzny do gołej skóry. Kaszaja zaczyna służyć za pelerynę fryzjerską; twarz mężczyzny wydaje się wtedy mniej skupiona, on sam biernie poddaje się operacji strzyżenia. Po zakończonej operacji tkanina zostaje zdjęta; mężczyzna, ubrany w bluzkę typu „polo”, wykonuje ruch przeglądania się w lustrze, z wyrazem samozadowolenia na twarzy poprawia szelki na ramionach i zaciąga się papierosem symulującym dotąd kadzidełko.

Starannie skomponowany kadr, powolne tempo zdarzeń oraz płynne przejścia między dźwiękami niemal do końca filmu utrzymują widza w przekonaniu, że widziany en face mężczyzna jest mnichem pogrążonym w medytacji. Odsłonięcie jego ramion nieoczekiwanie ujawnia jego właściwą tożsamość, kojarząc kadr obrazu z prostokątem lustra w zakładzie fryzjerskim. Zastosowane przez Smitha zabiegi służą uwolnieniu odbiorcy z pułapki narcystycznej identyfikacji z portretowaną postacią, konfrontują widza z niebezpieczeństwem bezwolnego utożsamienia się z brutalną ideologią.

Paweł Polit