Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Kompozycja przestrzenna stwarza emocje, oparte o zwycięstwo aktywnych sił intelektu ludzkiego nad obecnym stanem irracjonalizmu i chaosu” – pisała Katarzyna Kobro w tekście do „Głosu Plastyków” w 1937 roku o celach społecznych, jakie wyznacza swojej sztuce. Jadwiga Sawicka wybrała ten właśnie tekst jako materiał dla swojej dźwiękowo-wizualnej instalacji umieszczonej na klatce schodowej ms² i przygotowanej w ramach wystawy Oczy szukają głowy do zamieszkania, którą w 2011 roku Muzeum Sztuki celebrowało 80. rocznicę przekazania Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”. Ostatni fragment wyżej przytoczonego zdania Sawicka rozbiła na dwie sugestywne frazy: ZWYCIĘSTWO AKTYWNYCH SIŁ INTELEKTU oraz ZWYCIĘSTWO CHAOSU, które rozwijają się na kolejnych półpiętrach. Towarzyszą im fotograficzne kolaże (wykonane we współpracy z Markiem Horwatem) ukazujące prace Kobro w kontekście klatek schodowych i urzędowych korytarzy, tym samym towarzysząc naszej codzienności. Cały tekst z 1937 roku Sawicka wykorzystała w dwóch wersjach językowych: polskiej i rosyjskiej (Kobro była z pochodzenia Rosjanką, lecz o sztuce pisała po polsku). Nałożone na siebie tapety z tekstem zdzierane są fragmentami, tak by obie wersje językowe mieszały się ze sobą. Frazy tekstów umieszczone są na szklanych poręczach schodów. Słyszymy również nagranie kobiecego głosu przytaczającego rytmicznie zapętlone fragmenty tekstu po rosyjsku. Rosyjska tożsamość Kobro, której nie chciała się wyrzec, była nie do pogodzenia z polityką powojennej Polski. Nie mógł pogodzić się z nią również mąż artystki, Władysław Strzemiński. Przedwojenna walka o prymat racjonalności i funkcjonalności tak w życiu, jak i w sztuce przegrała z powojennym chaosem.

Katarzyna Słoboda