Getulio Alviani

Getulio Alviani był artystą aktywnym na wielu polach. Zajmował się malarstwem, projektowaniem graficznym i architektonicznym, grafiką, a nawet modą. Tworzył dzieła związane z nurtem abstrakcji geometrycznej. Był również kolekcjonerem, krytykiem sztuki, nauczycielem akademickim, autorem książek. 

Alviani nie ukończył żadnej szkoły artystycznej. Zaczynał od form przemysłowych, próbując łączyć funkcjonalność drobnych przedmiotów z ich estetyką. Pod koniec lat 50. XX wieku zainteresował się znalezionym w miejscu pracy materiałem, polerowanymi aluminium i stalą. Zarysowania i załamania na ich powierzchni zaowocowały pierwszymi powierzchniami o wibrującej strukturze (superfici a testura vibratile). Powierzchnie te w zależności od kąta padania światła pochłaniały je bądź odbijały, rzucając refleksy. Alviani tworzył z nich moduły możliwe do multiplikacji, o uporządkowanej, geometrycznej formie. Obiekty te po raz pierwszy zaprezentował w 1961 roku w Lubljanie, a rok później w Zagrzebiu, gdzie włączył się w Nove tendecije, ruch artystów zajmujących się m. in. zastosowaniem nowych technologii w sztuce. Równocześnie zaczął pracę nad strukturami monochromatycznymi wielofunkcjonalnymi (strutture monocrome polivalenti), które także wykorzystywały zjawisko odbijania światła, a z czasem przekształciły się w mobile.  

W 1962 roku przeprowadził się do Mediolanu, gdzie spotkał takich artystów jak Lucio Fontana czy Bruno Munari. Munari zaprosił go do udziału w wystawie arte programmata, zorganizowanej przez firmę Olivetti, z katalogiem opracowanym przez Umberto Eco, z myślą o prezentacji w sklepach firmowych w Mediolanie, Wenecji i Rzymie. W wystawie brali udział, obok Munariego, artyści związani z Gruppo T i Gruppo N. Sukces wystawy zaowocował jej prezentacją w kolejnych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych. Na początku lat 60. Alviani poznał również artystów z kręgu konstruktywizmu, jak Georges Vantongerloo,  Josef Albers i Max Bill, a także Michael Seuphor. Zapewne znajomość z Seuphorem i wystawa Gruppo N w Muzeum Sztuki w Łodzi w 1967 roku zwróciła uwagę Alvianiego na Międzynarodową Kolekcję Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.”, a przede wszystkim na gest artystów, którzy darowali prace do tej kolekcji. Ta idea zaczęła inspirować jego kolejne działania, od tej pory także w miarę możliwości odwiedzał muzeum.

W tym czasie wystawiał już w całej niemal Europie, brał udział w wystawach w Berlinie (ZERO - der neue Idealismus, 1963), Amsterdamie (Panorama Van de Nieuwe Tendenzen, 1963), i, również w 1963 roku, w wystawie w galerii Denise René w Paryżu, gdzie później wystawiał swoje prace wielokrotnie, aż po dużą wystawę indywidualną w 1980 roku (Getulio Alviani oeuvres 1960-1980). W 1964 roku został zaproszony do udziału w XXXII Biennale w Wenecji. W 1965 prezentował prace na podsumowującej osiągnięcia op-artu i ugruntowującej pozycję tego ruchu wystawie The Responsive Eye w MoMA w Nowym Jorku. Kolejne lata przyniosły prezentacje dzieł Alvianiego m.in. w Japonii czy na documenta 4 w Kassel. W 1976 artysta objął katedrę malarstwa w akademii w Carrarze, z której zrezygnował w 1981 roku na rzecz kierowania Museo de Arte Moderno Jesús Soto di Ciudad Bolívar w Wenezueli. W tym czasie nadal prezentował swoje prace na wielu wystawach w Europie. 

Na początku drugiego tysiąclecia Alviani powtórzył gest artystów, którzy podarowali swoje dzieła Muzeum Sztuki w Łodzi, tworząc kolekcję dla Vukovaru, chorwackiego miasta zniszczonego całkowicie przez Serbów w 1981 roku, w czasie wojny bałkańskiej. Kolekcja ta, licząca 169 dzieł, złożona z prac darowanych przez 22 artystów z 11 krajów, zatytułowana 22 del futuro per il futuro di vukovar, zanim została przekazana muzeum w Vukovarze, została zaprezentowana w Zagrzebiu w 2002 roku, a następnie w krajach pochodzenia artystów, którzy przekazali swoje dzieła, w tym w Polsce, gdzie gościło ją Muzeum Sztuki w Łodzi (2005). Kolekcja została poświęcona pamięci Anny Palange, żony Alvianiego, zmarłej w 1998 roku. 

Po śmierci artysty w jego dawnym mieszkaniu w Mediolanie działa Il Centro Studi Archivio e Ricerche Getulio Alviani.

Anna Saciuk-Gąsowska