Wincenty (Icchak) Brauner

Urodził się w Łodzi, zmarł  Auschwitz. Malarz, grafik, metaloplastyk, projektował kukiełki dla teatru marionetek, syn Jakuba i Racheli, brat Idy. Żył i tworzył w Łodzi. Członek grupy Jung Idysz. Nauki pobierał chederze, a następnie w jeszybocie w Ozorkowie. Uczył się też w dwuklasowej szkole Beniamina Judelewicza w Łodzi. Artystycznego rzemiosła uczył się w latach 1903-07 prywatnej szkole rysunku Jakuba Kacenbogena w Łodzi (równocześnie uczył się gry na skrzypcach). Studia w berlińskiej Hochschule für die Bildenden Künste i w konserwatorium odbył w latach 1908-11. Na skutek wypadku i poważnej kontuzji lewej ręki zadecydował, że w pełni poświęci się malarstwu. Na cześć van Gogha, który około 1910 był niezwykle popularny w środowisku artystycznym Berlina, przybrał imię Vincent. Na przełomie 1914/15 otworzył w Łodzi z muzykiem Henochem Konem przy ul. Piotrkowskiej 36 Salon Sztuki, w którym można było zamawiać portrety, kupować rysunki czy antyki. Prawdopodobnie tam właśnie pokazał publiczności łódzkiej swoje prace (obraz „Studium portretowe kobiety”). W 1915 wziął udział w Salonie Wiosennym (39 prac) oraz w Salonie Zimowym. W 1921 zaprojektował dekoracje do „Dybuka” Salomona Anskiego wystawionego przez teatr żydowski w Łodzi. W 1922 razem z Mosze Brodersonem i Nenochem Konem Założył żydowski teatr marionetek „Chad gadija”, dla którego projektował kukiełki (w 1930 wykonał je do szopki Stefana Gelskiego i Buma „Łudź się, Łodzi, łudź”). W 1923 miał wystawę (z Ignacym Hirszfangiem) w sali witrażowej kinoteatru „Casino” w Łodzi oraz wykonał linoryt na okładkę miesięcznika „Rzut”. Zainicjował utworzenie w Warszawie teatru małych form dramatycznych „Azazel”. Autor scenografii dla teatru Qui pro Quo. Założyciel Towarzystwa Miłośników Literatury i Sztuki w Łodzi (1924), w 1926 Grupy Łodzian (1926), początkowo siedmioosobowej, a później liczniejszej, polsko-żydowskiej, przemianowanej na Stowarzyszenie Start. Wojnę spędził w Litzmannstadt Getto, gdzie mieszkał przy ul. Piwnej 21. Malował – spod jego pędzla wyszedł m.in. portret Przełożonego Starszeństwa Żydów Chaima Rumkowskiego, tworzył kompozycje metaloplastyczne oraz pierwsze projekty banknotów dla łódzkiego getta (odrzucone). W sierpniu 1944 wywieziono go do Auschwitz, gdzie został zamordowany. Prace w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi i Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.

Maciej Cholewiński