Wojciech Weiss

Dorobek artystyczny Wojciecha Weissa jest niezwykle bogaty i różnorodny. Przez cały okres twórczości pozostawał czujnym obserwatorem aktualnych tendencji w sztuce, jednocześnie darzył wielką estymą dawnych mistrzów malarstwa europejskiego. Jego inspiracje nigdy nie były jednak dosłowne. Weiss pozostawał indywidualistą zaskakującym publiczność ewolucją swojego malarstwa.

Tworzył portrety oraz pejzaże, zmieniając przy tym paletę - od subtelnej, pastelowej, po mocne zdecydowane kolory. W jego obrazach pobrzmiewały echa dekadentyzmu, ekspresjonizmu, ale również fascynacji japonizmem. Ciekawy w twórczości Weissa jest etap klasycyzujący, w którym oprócz portretów artysta podejmował również próby rzeźbiarskie, tworząc popiersia i akty (ok. 1915-1920). W okresie dwudziestolecia międzywojennego Weiss eksperymentował również z grafiką, tworząc drzeworyty.

Wojciech Weiss przyszedł na świat w Leordzie, w Rumunii, gdzie jego ojciec pracował jako urzędnik kolejowy. Od dzieciństwa wykazywał duże zdolności artystyczne. W wieku dwunastu lat uczył się równolegle w gimnazjum oraz klasie fortepianu Konserwatorium Muzycznego we Lwowie. Od 1889 roku był również uczniem Szkoły Przemysłu Artystycznego. W 1891 roku Weiss rozpoczął naukę jako wolny słuchacz w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, której rok później został studentem. Jego nauczycielem był m.in. Leon Wyczółkowski, w którego pracowni studiował do 1898 roku.

 

Artysta odbywał liczne podróże artystyczne. W 1897 roku wyjechał po raz pierwszy do Paryża. Kontakt z dziełami zagranicznych artystów - zarówno mu współczesnych, jak i dawnych mistrzów - odegrał kluczową rolę w rozwoju jego twórczości. Weiss niezwykle szybko osiągnął artystyczną dojrzałość, spotkał się także z uznaniem środowiska. Został przyjęty do Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka, na wystawie którego zaprezentował obraz Melancholik (1898).  

Podczas kolejnego pobytu w Paryżu w 1900 roku artysta został wyróżniony złotym medalem za obraz Portret rodziców (1899) zaprezentowany na Powszechnej Wystawie Światowej. W tym samym roku Weiss został uhonorowany stypendium przyznanym przez hrabiego Michała Tyszkiewicza. Dzięki niemu w 1901 roku wyjechał do Włoch, gdzie przez dwa lata uczył się we Florencji oraz Rzymie. W 1904 roku Weiss zamieszkał w nowo zakupionym domu swoich rodziców w podkrakowskiej Kalwarii Zebrzydowskiej. Tamtejsze okolice stanowiły stałą inspirację dla jego twórczości pejzażowej.

Wojciech Weiss był malarzem niezwykle aktywnym, czynnie uczestniczył również w życiu środowiska artystycznego. Od 1906 roku był członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, należał również do ugrupowania wiedeńskiej Secesji. Prowadził także działalność pedagogiczną - początkowo w prywatnej pracowni, a od 1907 roku współpracując z Akademią Sztuk Pięknych. W 1908 Weiss został prezesem Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. W tym samym roku poślubił swoją poznaną dwa lata wcześniej studentkę, Irenę Aneri Silberberg.

Rok później w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych została zorganizowana pierwsza wystawa indywidualna Weissa. W 1910 roku artysta objął stanowisko profesora krakowskiej ASP, a po zakończeniu pierwszej wojny światowej został rektorem uczelni. W ramach reform wprowadzonych przez Weissa studia na uczelni mogły odbywać również kobiety. W 1923 roku artysta odbył podróż do Nicei, gdzie od tej pory powracał rokrocznie w okresie letnich wakacji. Dwa lata później Wojciech Weiss został wyróżniony ze względu na swoje osiągnięcia na polu sztuki Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Od 1933 roku przez trzy kolejne lata artysta ponownie piastował stanowisko rektora krakowskiej ASP. W kolejnych latach Weiss wielokrotnie uczestniczył w wystawach, zdobywając wyróżnienia za swoje prace. Czas drugiej wojny światowej Weiss spędził w Krakowie. Po jej zakończeniu pozostawał związany z ASP do 1946 roku.

W 1950 roku Weiss otrzymał nagrodę na Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie. Zaprezentował na niej obraz Manifest (1950). Odszedł 7 grudnia tego samego roku.

Do najważniejszych prac artysty należą: Melancholik (Totenmesse) (1898), Portret rodziców (1899), Autoportret z maskami (1900), Pocałunek na trawie (ok. 1900), Demon (W kawiarni) (1904).

W kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi znajdują się cztery prace Wojciecha Weissa: Na plaży (Kąpiel słoneczka, W kostiumie kąpielowym) (1920), Modelka (Akt, Blondyna) (1920), Po przejściu wroga (niedatowany), Żniwiarka (niedatowany).