Mirosław Bałka

Urodził się w  Warszawie. Rzeźbiarz. Studia artystyczne odbył w latach 1980-1985 w warszawskiej ASP. Dyplom otrzymał w pracowni Jana Kucza, a była nim słynna „Pamiątka z Pierwszej Komunii”, praca znajdująca się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi . W drugiej połowie lat 80. prace jego wpisywały się w nurt „Nowej Ekspresji”. Członek założonej w 1986 z Mirosławem Filonikiem i Markiem Kijewskim grupy artystycznej Świadomość Neue Bieremiennost, uczestnik jej wystaw do 1989 roku. Około 1990 w stylistyce dzieł artysty zaszła znacząca zmiana - rezygnując z przedstawiania w swoich pracach postaci ludzkiej zwrócił się ku jej aluzyjnemu, pełnemu niedopowiedzeń przedstawianiu. Jaromir Jedliński, komentując twórczość Bałki stwierdził: „Odtąd znaki, ślady, wymiary, temperatury, skrystalizowane substancje, zużyte materiały, czasem dźwięki, czasem wonie, zastąpiły reprezentację ciała. Ciało odeszło - pozostała cielesność”. I tak na 45. Biennale Weneckim w 1993 artysta pokazał enigmatyczny „Korytarz mydlany” i lastrykowe płyty podgrzane elektrycznie do temperatury ludzkiego ciała. Po wygraniu międzynarodowego konkursu, jako autor pomnika upamiętniającego ofiary katastrofy promu „Estonia” w Sztokholmie w 1998 roku ustawił monument o stałej temperaturze 37 stopni. W 1995 za twórczość plastyczną został uhonorowany „Paszportem Polityki”. Niezwykle ważną rolę w życiu i twórczości artysty odgrywał dom rodzinny w Otwocku, w którym artysta wzrastał, a następnie urządził w nim swoją pracownię. Hołdem dla domu, dla przeszłości i towarzyszącym im przeżyciom, a jednocześnie symbolicznym z nimi pożegnaniem była wystawa Bałki w warszawskiej Zachęcie w 2001. „W jednej z sal stanął ów rodzinny dom w skali 1:1. Wystawę zatytułował 21o15'00''E 52o06'17''N, co było dokładnym kartograficznym wyznaczeniem położenia jego pracowni”. Osobnym, a jakże ważnym tematem prac artysty jest Zagłada i pamięć o niej. Bałka w sposób delikatny, a niezwykle sugestywny ukazuje bezradność człowieka w zetknięciu z ogromem popełnionej zbrodni. Przykładem może być praca „Winterreise” z 2003 roku, zaprezentowana w Galerii Starmach w Krakowie, artysta zaprezentował na niej filmy, które nakręcił podczas wizyty w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau - uwiecznił na nich obrazy, w których splotły się koszmar przeszłości i zwyczajność teraźniejszości - jeziorka, do którego wsypywano prochy spalonych ludzi albo spacerujących obok drutów kolczastych sarenek. Bałka uczestniczył w wielu prestiżowych pokazach (m.in. Biennale w Sao Paolo, Biennale w Wenecji, Documenta w Kassel). Jako dziesiąty artysta w historii Tate Modern w Londynie został zaproszony do zaprezentowania swojej pracy w jej głównej sali, praca „How is it”, ogromna, przytłaczająca ciemnością i ciszą instalacja zebrała entuzjastyczne recenzje. W roku 2008 artysta wykonał neon – instalację przestrzenną inspirowaną projektem alfabetu Wł. Strzemińskiego, którą umieścił w oknach budynku ms2, z okazji otwarcia nowej siedziby Muzeum Sztuki w Łodzi.

Maciej Cholewiński