Stanisław Zalewski

Zalewski Stanisław (18 lipca 1896, Perespa k. Włodawy – 23 września 1958, Warszawa). Malarz, grafik, pedagog. Ojciec jego był najpierw administratorem, a potem dzierżawcą majątku Persepa. Pierwsze nauki pobierał w średniej „Szkole Lubelskiej” w Lublinie. Wbrew woli rodziców w 1914 podjął naukę w warszawskiej Miejskiej Szkole Rysunkowej, niedługo potem w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, a w 1915 wrócił do Lublina, gdzie uczestniczył w pracach „grupy samokształceniowej” - środowiska młodych malarzy pod kierownictwem Adama Nowińskiego; po jej rozpadzie w działalności nieformalnego kręgu malarzy spotykających się w pracowni mieszczącej się w budynku u zbiegu ulic: Zamojskiej i Królewskiej. Korzystali z rad i doświadczeń lubelskiego malarza starszego pokolenia Konstantego Kietlicza-Rayskiego. Po wpływem Eugeniusza Eibischa artysta wyjchał w 1916 na studia do Krakowa, gdzie rozpoczął nakę w tamtejszej ASP w pracowni Jacka Malczewskiego. W 1917 wrócił na studia do Warszawy, gdzie jego wykładowcą był Stanisław Lentz. Mieszkał w pracowni przy ul. Szczyglej z Jackiem Dąbrowskim z Lublina, ucznia Wojciecha Kossaka. W 1918 artysta rozpoczął służbę wojskową. SSP opuścił w 1920 i podjął pracę w Zakładach Graficznych Ministerstwa Spraw Wojskowych na Nowolipkach. W tym samym czasie rozpoczął został nauczycielem w II Miejskiej Szkole Zawodowej Żeńskiej w Warszawie, w której nauczał rysunku do 1944. Brał udział w ostatnich wystąpieniach Formistów w 1927 w Warszawie oraz w Salonie Jesiennym w Paryżu; zainteresowany kierunkami awangardowymi współpracował z Blokiem i Praesensem, z którymi wystawiał w latach 1928-29 w kraju i za granicą. W 1931 miał pierwszą wystawę indywidualną w Salonie Sztuki Czesława Garlińskiego. Uczestnik Salonu Warszawskiego w IPS Warszawa-Łódź (1935). Wystawa indywidualna w Salonie 35 w Poznaniu (1939), na której pokazał gł. pejzaże m.in. z Torunia, Wilna, Gdyni. Malarstwo jego  miarę krystalizowania się i precyzowania myśli twórczej odchodziło od założeń swoistego „konstruktywizmu”, którego reminiscencje pojawiają się jednak w późniejszych pracach. Około 1930 malował martwe natury pod wpływem Braque’a, a na początku lat czterdziestych wszedł na drogę koloryzmu i pozostał wierny zagadnieniom koloru do kresu swej twórczości. Okupację spędził w Warszawie. Po 1945 uczestniczył w wystawach ogólnopolskich w Warszawie, Radomiu, Sopocie. W latach 1947-49 uczył rysunku i malarstwa w Liceum Sztuk Plastycznych przy ul. Złotej, prowadzonym przez Janinę Miłosiową. Żył w biedzie, spał w kuchni szkolnej. W tym czasie zrealizował jeszcze cykl autolitografii do albumu „Architektura Lublina”, który ukazał sie w 1948. Pochowany na cmentarzu na Bródnie w Warszawie. Wystawa pośmiertna w warszawskiej Zachęcie (1959), pokazana też w Lublinie (1959) i Pałacu Sztuki w Krakowie (1960). Twórczość artysty omówiono w wydanym przez Muzeum Okręgowe w Chełmie katalogu "Stanisław Zalewski 1896-1958" [b.d.] 

m.cholewiński