Olga Boznańska

Uznawana jest za jedną z najważniejszych malarek w historii sztuki polskiej, ale również europejskiej. Była doskonałą portrecistą, posiadającą niebywałe wyczucie niuansów kolorystycznych. Podstawą jej pracy był wielki szacunek po portretowanego, ale również zdolność wydobycia wewnętrznych emocji modela. Ceniła oryginalność urody. Klasyczne piękno nigdy nie zdawało się być dla niej pociągające, czemu dowód dawała również w swojej technice malarskiej: zazwyczaj tworzyła na tekturze, której fakturę uwidaczniała farbę kładzioną suchym pędzlem. Obok licznych portretów, sporą grupę prac w dorobku artystki stanowią również autoportrety. 

Artystka urodziła się w Krakowie w rodzinie polsko-francuskiej. Pierwszą nauczycielką rysunku malarki była jej matka. Od 1883 Boznańska kontynuowała naukę u Józefa Siedleckiego i Kazimierza Pochwalskiego, potem zaś na Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego. Jako dwudziestolatka wyjechała do Monachium, gdzie uczęszczała m.in. do prywatnej pracowni Carla Kricheldorfa. Właśnie w trakcie pobytu w stolicy Bawarii wypracowała swój natychmiast rozpoznawalny styl. Jej talent został szybko doceniony. W 1889 artystka wzięła udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Monachium, prezentowała swoje prace również na wystawach w Krakowie i Warszawie. W tym czasie namalowała m.in. Kwiaciarki, dwie wersje obrazu Bretonka, a rok później powstał obraz W oranżerii, do którego artystka zaprojektowała również ramę. 

Od początku lat 90. XIX wieku Boznańska śmielej zaczęła ulegać powszechnej modzie na orientalizm, czego rezultatem był m.in. powstały w 1892 roku Autoportret z japońską parasolką. Od połowy lat 90. w twórczości artystki zaczęły się pojawiać portrety dzieci. Powstała słynna Dziewczynka z chryzantemami (1894). 

W 1896 roku Boznańska odrzuciła propozycję poprowadzenia katedry malarstwa na wydziale dla kobiet krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Dwa lata później zdecydowała się przeprowadzić do Paryża, z którym pozostała związana już do końca życia. Choć Boznańska uczestniczyła w życiu artystycznym, a jej kolejne pracownie były miejscami otwartymi dla licznie odwiedzających ją gości, malarka stopniowo ograniczała kontakt z dynamicznie rozwijającym się światem zewnętrznym. Ponad cztery dekady spędzone w stolicy Francji były dla niej czasem całkowitego skoncentrowania uwagi na pracy. Malowała dużo, a wśród licznych portretów pojawiały się również nastrojowe martwe natury, powstające pomiędzy kolejnymi sesjami z udziałem modeli. 

Sukcesy zawodowe mieszały się z niepowodzeniami życia prywatnego: w 1900 roku zerwała zaręczyny z poznanym w 1891 roku Józefem Czajkowskim. W 1906 roku zmarł jej ojciec z którym - jak podkreślają biografowie malarki - łączyła ją szczególnie mocna więź emocjonalna. 

Reakcją artystki stało się skupienie uwagi na pracy. Boznańska brała udział w kolejnych wystawach międzynarodowych: m.in. w 1907 otrzymała brązowy medal na Wystawie Międzynarodowej w Pittsburgu, a dwa lata później jako jedyna kobieta została dopuszczona do udziału w Salon de la Société National des Beaux-Art w Paryżu. W 1911 roku objęła stanowisko prezesa Stowarzyszenia Artystów Polskich w Paryżu, rok później natomiast wiceprezesa Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. 

Pomimo uznania w środowisku artystycznym Boznańska borykała się z narastającymi problemami finansowymi, które spotęgował wybuch I wojny światowej. Lata powojenne nie wpłynęły na poprawę jej sytuacji materialnej. Jedyną żyjącą bliską krewną malarki była jej siostra, zmagająca się z narastającą chorobą psychiczną oraz uzależnieniem od leków i alkoholu. Jej samobójcza śmierć w 1934 roku nie pozostała bez wpływu również na zdrowie Boznańskiej. Pogarszający się stan wzroku stanowił utrudnienie w codziennej, intensywnej pracy. Jednym z jej ostatnich dużych sukcesów zawodowych był udział w weneckim Biennale w 1938 roku. Malarka zmarła niespełna dwa lata później. 

Wśród najważniejszych prac oprócz już wspomnianych można wymienić również m.in: Imieniny babuni (1889), Portret malarza Paula Neuena (1893), Portret dziewczynki w czerwonej sukience (ok. 1896), Macierzyństwo (1902). 

W kolekcji Muzeum Sztuki znajduje się siedem obrazów Olgi Boznańskiej.

Maria Milanowska