Konrad Krzyżanowski
Był jednym z najważniejszych przedstawicieli nurtu ekspresjonistycznego w malarstwie polskim. Jego twórczość rozwijała się dwutorowo: malował doskonałe portrety psychologiczne, (min. Portret rosyjskiej aktorki, Portret Pani Dobkin, Portret Stanisława Kierbedzia), niezwykłe portrety we wnętrzach (Portret żony artysty z kotem, Przy świecy), jednocześnie jednak fascynował go pejzaż (Chmury z Finlandii, Widok z Istebnej).
Urodził się w Krzemieńczuku (obecnie środkowa Ukraina). W 1880 roku zamieszkał w Kijowie, gdzie od 1888 roku uczył się w Szkole Rysunkowej Mikołaja Muraszki. We wrześniu 1892 roku Krzyżanowski został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu. Jego nauczycielami byli Kławdija Lebiediew i Iwan Tworożnikow. Ze względu na brak środków do życia, studiował w trybie wieczorowym, w ciągu dnia podejmując prace dorywcze. W 1897 został usunięty z Akademii, na skutek sporu z rektorem, profesorem Antonem Tomiszką. W październiku wyjechał do Monachium, gdzie został uczniem Szymona Hollosyego. Podczas ponad dwuletniej nauki w prywatnej szkole malarskiej Krzyżanowski brał udział w letnich plenerach organizowanych na Węgrzech, wyjeżdżał również do Włoch.
W 1900 roku Krzyżanowski przeprowadził się do Warszawy. W tym samym roku prezentował swoje prace w Salonie Aleksandra Krywulta, a także w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. Założył również prywatną szkołę malarską. W kolejnych latach Krzyżanowski regularnie uczestniczył w wystawach (m.in. w 1901 roku w wystawie w Salonie Aleksandra Krywulta oraz w wystawie inauguracyjnej Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, w 1902 dwukrotnie w Salonie Aleksandra Krywaulta, w 1903 w Wystawie Wiosennej Młodych Artystów). Jednocześnie utrzymywał bliskie kontakty z warszawskim środowiskiem artystycznym. Współpracował m.in. z Zenonem Przesmyckim, wykonując ilustracje oraz projekt okładki do czasopisma "Chimera".
25 lutego 1904 został profesorem nowoutworzonej Szkoły Sztuk Pięknych, prowadzonej przez Kazimierza Stabrowskiego. W tym samym roku Krzyżanowski zorganizował pierwszy plener malarski dla studentów, który odbył się w Arkadii koło Nieborowa. Od tej pory wyjazdy plenerowe odbywały się regularnie (na przełomie 1904/1905 do Rybiniszków koło Witebska, w 1905 do Zwierzyńca koło Zamościa, w 1906 do Istebnej na Śląsku Cieszyńskim, na przełomie 1906/1907 ponownie do Rybiniszków, w 1908 roku do Finlandii).
Jednocześnie Krzyżanowski był niezwykle aktywny poza działalnością pedagogiczną. Systematycznie prezentował swój dorobek na wystawach krajowych - m.in. w 1904 w Salonie Aleksandra Krywulta, w 1905 na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych oraz zagranicznych (w 1908 w Municipal Gallery of Modern Art w Dublinie).
W 1907 roku wziął ślub z Michaliną Piotruszewską, swoją uczennicą. Para zamieszkała przy ulicy Koszykowej, gdzie Krzyżanowski prowadził jednocześnie pracownię, a od 1909, po ustąpieniu ze stanowiska profesora Szkoły Sztuk Pięknych również zajęcia dla studentów malarstwa. Nadal aktywnie wystawiał, m.in. w 1911 roku w Rzymie na wystawie z okazji 50. rocznicy zjednoczenia Włoch.
W 1912 Krzyżanowski wraz z żoną wyjechał w podróż artystyczną do Londynu i Paryża. W 1913 obraz Portret Pelagii Witosławskiej został wyróżniony złotym medalem II klasy podczas XI Wystawy Międzynarodowej w Monachium. W 1914 roku wziął udział w XI Międzynarodowej Wystawie w Wenecji, gdzie prezentował Portret Emilii Wysockiej.
W 1915 został aresztowany na Polesiu pod pretekstem wykonywania nielegalnych planów terenu w trakcie malowania w plenerze. Po wyjściu z aresztu zamieszkał w Kijowie, gdzie w 1917 roku został profesorem Wydziału Malarskiego w polskiej Szkole Sztuk Pięknych. W 1918 roku Krzyżanowski zorganizował wystawę indywidualną swoich prac w Salon d'Art. W czerwcu tego roku wrócił do Warszawy. Tu ponownie założył prywatną szkołę malarską z siedzibą przy ul. Poznańskiej. W kolejnych latach prowadził aktywną działalność pedagogiczną, ponownie organizował wyjazdy plenerowe dla studentów (1919 Płock, 1920 i 1921 Kartuzy i Chmielno). Brał udział w licznych wystawach: m.in. 1920 - Salon Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, XII Międzynarodowa Wystawa w Wenecji, 1921 - Salon Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, wystawa Sztuki Polskiej w Societe National des Beaux-Arts w Paryżu, Salon TZSP. Zmarł 25 maja 1922 roku na nowotwór żołądka.
W kolekcji Muzeum znajdują się trzy prace autorstwa Konrada Krzyżanowskiego: Portret Emilii Wysockiej (1913), Portret żony i teściowej artysty w pałacu w Peremylu na Wołyniu (1913) oraz Studium portretowe Emilii Wysockiej (1921).
Maria Milanowska
