Film

Wystawa łączyła dzieła artysty z jego wizualnymi inspiracjami oraz sztuką współczesną. Zmiennokształtność pozwala analizować Eisensteina i odwrotnie – Eisenstein staje się metodą w myśleniu o zmiennokształtności.

Zmiennokształtność to siła przekreślająca granice pomiędzy myśleniem i działaniem, tworzeniem i destrukcją, organizmami i materią, życiem i śmiercią. Metamorfoza przeraża – rodzi kształty nieoswojone i nieprzewidywalne. Może także fascynować, kojarzyć się z wolnością i ucieczką przed normami. Odnalezienie się w tej dynamice i wykorzystywanie plastyczności ciała, materii i relacji jest umiejętnością wartą rozwijania. Polem eksperymentów z formą może być sztuka. Ćwiczy w rozciąganiu granic, przekraczaniu ich i wykreślaniu nowych. Oswaja ze zmianą.

Wystawa opowiadała o zmiennokształtności poprzez postać Siergieja Eisensteina. Wykorzystywała do tego biografię znanego reżysera i teoretyka, jego filmy, rysunki oraz teksty. Artysta eksplorował potencjał metamorfozy przede wszystkim w swoich rysunkach. Eksperymentalny charakter tych prac nie tylko wiąże się z odkrywaniem nowych tematów i sposobów ekspresji, ale stanowi też klucz do zrozumienia twórczości autora jako działania skoncentrowanego na procesie. Rysunki były dla niego metodą tworzenia i myślenia: wizualnym dziennikiem pozwalającym na bieżąco notować ewolucję siebie i świata.

Podążając tropami pozostawionymi przez artystę, otrzymujemy opowieść o nieustannej transformacji materii, jej wpływie na postrzeganie historii, tożsamości, ciała, popędów i relacji. Mietod [Metoda] (1932–1948) to jedna z ostatnich – nieukończonych – książek Eisensteina, w której głosił on potrzebę "myślenia poprzez zmysły". Takie myślenie wymaga umiejętnej rejestracji przeskoków do innego stanu skupienia, w stronę nowej formy życia lub nowego sposobu funkcjonowania. Sztuka eksponuje momenty ekstazy (ex-stasis), kiedy woda zamienia się w parę, ogień w popiół, a człowiek przekształca się w zwierzę albo staje się kupką kurzu. Sama także prowokuje ciąg transformacji, a jej forma jest tylko nietrwałym uchwyceniem ewolucji świata; ożywianiem tego, co nie-żywe, tworzeniem kostiumów i masek, destrukcją, fragmentaryzacją i poszukiwaniem jedności.

Wystawa oparta była na cytatach i fragmentach, które spaja hasło "filmowości". Eisensteina fascynowała umiejętność manipulowania doświadczeniem czasu i przestrzeni za pomocą różnych gatunków artystycznych. Dlatego na wystawie obecne są odniesienia do twórczości inspirujących go artystów pracujących nie tylko z filmem, ale także z rysunkiem czy animacją (Miguel Covarrubias, Walt Disney, Honoré Daumier, J.J. Grandville, Jean Painlevé, Saul Steinberg). "Filmowość" dzieł sztuki była dla Eisensteina warunkiem reprezentacji plazmatycznych cech materii i organizmów. Prace Marcela Broodthaersa, Wandy Czełkowskiej, Władysława Hasiora, Petera Kassovitza, Grzegorza Kowalskiego, Any Mendiety,  Hanny Nowickiej, Allana Schneidera, Piotra Kopika czy Franciszki Themerson, zestawione w przestrzeni wystawy z dorobkiem Eistensteina, rozwijały intuicje reżysera i teoretyka i udowadniały, jak bardzo temat zmiennokształtności jest aktualny w sztuce współczesnej.

Niektóre prace prezentowane na wystawie zawierały treści, które mogą być odebrane jako kontrowersyjne. Wstęp dla osób niepełnoletnich był jedynie za zgodą opiekunów.

Kuratorka: Aleksandra Jach

Inicjator projektu: Tomasz Majewski

Architektura wystawy: Krzysztof Skoczylas

Identyfikacja wizualna wystawy: Turbodizel