Audio

Wykład w języku angielskim, towarzyszący wystawie Zmiennokształtność. Eisenstein jako metoda. 

„W zwolnionym tempie delikatne głaskanie wygląda jak uderzenie; sadyzm to tylko etap w tempie i intensywności głaskania […], pożeranie pozostaje w miłości tylko w postaci ugryzienia i pocałunku.” W ten sposób Eisenstein tworzy podstawy swojej nowej „teorii naśladownictwa” w Meksyku, kraju, w którym spędził ponad piętnaście miesięcy w latach 1930-1932, filmując swój niedokończony epos antropologiczny „Niech żyje Meksyk!”. Poczynając od Arystotelesa i materialistycznej teorii kina, od etnografii Levy-Bruhla i „fizjologicznej teorii rymu” Henry’ego Lanza, robocze dzienniki radzieckiego reżysera naznaczone są obsesyjną próbą sformułowania ogólnej metody tworzenia sztuki w oparciu o ekstatyczne doświadczenia. Dla niego „ex-stasis” oznaczało dosłownie „wyjście poza siebie”, „oderwanie się od zwykłego stanu”. Od czasu pobytu w Meksyku ta koncepcja głęboko odcisnęła się nie tylko na jego działaniach w zakresie kinematografii, ale również na wielu pracach teoretycznych („Metoda, Montaż” oraz „The Non-Indifferent Nature” [Nieobojętna przyroda] napisanych w latach 1934-1948).

Wykorzystując pisma Eisensteina oraz materiał filmowy nakręcony w Meksyku, którego część ostatnio odkryto w moskiewskich archiwach, wykład ma na celu przeanalizować „ekstazę jako metodę”, która pozwala reżyserowi poszerzyć, a nawet przekroczyć pojęcie sztuki prowadząc do szerszego antropologicznego opisu opartego na transferencji. Odnosząc się do freudowskiego pojęcia „analizy laików”, w wykładzie omówione będzie zainteresowanie Eisensteina Meksykiem, ze zwróceniem uwagi na sposób, w jaki reżyser poszukuje w politycznej teraźniejszości śladów tego, co przetrwało z przeszłości. Nacisk Freuda na „transferencję” stanowi decydujący element przekształcający „laickość” tego antropologicznego podejścia w odchodzenie od umieszczania podmiotu w centrum wydarzeń.

Elena Vogman jest autorką prac, niezależną kuratorką i posiadającą stopień doktora członkinią zespołu realizującego projekt badawczy „Rhythm and Projection” [Rytm i projekcja] w Instytucie Literatury Ogólnej i Porównawczej na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie. Jej praca doktorska poświęcona była koncepcji Sensuous Thinking in Sergei Eisenstein’s theory project Method [Myślenie zmysłowe w teoretycznym projekcie Siergieja Eisensteina Metoda]. Pierwsza książka E. Vogman Sinnliches Denken: Eisensteins exzentrische Methode [Myślenie zmysłowe: ekscentryczna metoda Eisensteina] została opublikowana przez wydawnictwo Diaphanes. Specjalizuje się w historii i teorii kina i mediów ze szczególnym naciskiem na formy myślenia wizualnego, montaż oraz związki pomiędzy literaturą, etnologią, sztuką i nauką. Obecnie kończy kolejną książkę Dance of Values: Eisenstein’s Capital Project [Taniec wartości: Eisenstaina projekt o kapitale], która ukaże się jesienią bieżącego roku. Na podstawie badań niepublikowanych dotychczas materiałów archiwalnych, E. Vogman rekonstruuje teorię wartości Eisensteina analizując, w jaki sposób Krytyka Ekonomii Politycznej Marksa pojawia się w wizualnej formie montażu. Wraz z Marie Rebecchi i Tillem Gathmannem była kuratorką wystawy „Sergei Eisenstein: The Anthropology of Rhythm” [Siergiej Eisenstein: Antropologia rytmu] w 2017 r. w fundacji Nomas Foundation w Rzymie. Wystawie towarzyszyła książka pod tym samym tytułem napisana wspólnie z Marie Rebecchi, w której autorki analizują rytm jako instrument antropologii wizualnej, wydana przez wydawnictwo Nero. W kwietniu 2018r. ta sama trójka kuratorów przygotowała wystawę „Eccentric Values after Eisenstein” [Wartości ekscentryczne po Eisensteinie] w Espace Diaphanes w Berlin.

Elena Vogman jest także autorką tekstu w publikacji towarzyszącej wystawie „Zmiennokształtność: Eisenstein jako metoda”, której premiera planowana jest na wrzesień tego roku.

Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny dzięki wsparciu Mecenasa Muzeum Sztuki w Łodzi: Fundacji Rodziny Staraków.

_ _ _ _ _ _ _ _ _

ELENA VOGMAN:

Ecstasy as Method: Eisenstein’s Lay Anthropology

“Gentle stroking is a punch in slow-motion; sadism is only a stage in the tempo and intensity of stroking […] devouring remains in love only in the form of a bite and a kiss.” This is how Eisenstein drafts a basis for his new “theory of mimesis” in Mexico, the country where the Soviet director spend over fifteen month, between 1930 and 1932, while filming his unfinished anthropological epos “Que viva Mexico!” Evolving from Aristotele and the materialist theory of cinema, from the ethnography of Levy-Bruhl and the “physiological basis of rime” by Henry Lanz, Eisenstein’s working diaries are marked by an obsessive attempt to formulate a general method of art based on ecstatic experience. “Ex-stasis,” for him, literally meant “standing out of oneself,” “departing from one’s ordinary condition.” Since Mexico, this concept has profoundly marked not only his cinematographic practice but also his expansive theory work (Method, Montage as well as The Non-Indifferent Nature, written between 1934 and 1948).

Drawing on Eisenstein’s writings and his footage from Mexico, parts of which has only recently been discovered in the Moscow archive, the lecture aims to explore “ecstasy as method:” a method allowing the director to expand, or even to exceed, the notion of art itself, leading to a broader, anthropological account based on transference. Referring to Freud’s notion of “lay analysis,” this lecture discusses Eisenstein’s engagement with Mexico, focusing on the way in which he traced survivals of the past in the political present. Freud’s emphasis on “transference” provides the decisive element which transforms the “layness” of this anthropological approach into a practice of decentering the subject’s position.

Elena Vogman is an author, independent curator and postdoctoral fellow in the research project “Rhythm and Projection” at the Institute of General and Comparative Literature at Free University in Berlin. She wrote her dissertation on the concept of Sensuous Thinking in Sergei Eisenstein’s theory project Method. Her first book Sinnliches Denken: Eisensteins exzentrische Methode has been published by diaphanes. She specializes on the history and theory of cinema and media, with a particular emphasis on forms of visual thinking, practices of montage and the relations between literature, ethnology, art and science. Currently, she finishes her next book, Dance of Values: Eisenstein’s Capital Project, which is forthcoming in the Fall of this year. Based on a study of unpublished archival materials, she reconstructs Eisenstein’s theory of value, analyzing how Marx’s Critique of Political Economy appears in the visual form of montage. Together with Marie Rebecchi and Till Gathmann she curated the exhibition “Sergei Eisenstein: The Anthropology of Rhythm” in 2017 at Nomas Foundation in Rome. A book with the same title, written together with Marie Rebecchi and published by Nero, accompanied the exhibition, exploring the rhythm as an instrument of visual anthropology. In April 2018, the trio curated the exhibition “Eccentric Values after Eisenstein” at Espace Diaphanes in Berlin.