Galeria fotograficzna

Antje Majewski, Paweł Freisler oraz Fundacja Transformacja.
Gościnnie: Jimmie Durham, Grzegorz Hodun, Kooperatywa Spożywcza w Łodzi, Miejskie Darcie Pierza, Agnieszka Polska, Piotr Życieński



„Jabłko. Introdukcja. (Ciągle i ciągle od nowa)” to wystawa, akcja sadzenia dawnych odmian jabłoni na terenie miasta oraz cykl warsztatów edukacyjnych. Zainicjowany przez Antje Majewski i Pawła Freislera projekt podejmuje kwestię zagrożonej bioróżnorodności na przykładzie jabłek.

Zrozumienie procesu redukcji genetycznej tego owocu wymaga splatania złożonych relacji między globalną produkcją żywności, rozwojem technologii, nauką i normami kulturowymi, które funkcjonują w ramach kapitalistycznej gospodarki-świata. Kwestie te wybrzmiewają na wystawie w dialogu między twórczością Antje Majewski, Pawła Freislera, Jimmiego Durhama, Agnieszki Polskiej i Piotra Życieńskiego.

Na wystawie zaprezentowane zostaną obrazy Antje Majewski przedstawiające stare odmiany jabłek w formie nawiązującej do malarskiej tradycji martwej natury. Upamiętniając przykłady niknącej bioróżnorodności, przedstawienia te jednocześnie problematyzują nowoczesną chęć rozpoznania i systematyzacji bogactwa zjawisk przyrodniczych przy pomocy narzędzi naukowych i estetycznych reprezentacji. Film artystki „Wolność dla jabłek” opowiada o współczesnych warunkach uprawy jabłek. Owoce te od momentu powstania globalnego rynku przemysłowej produkcji żywności zostały zestandaryzowane, co w konsekwencji sprawiło, że ilość odmian została zredukowana do zaledwie kilku typów, których uprawa jest uzależniona od technologii chemicznej, odpowiedniej infrastruktury ekonomicznej i transportowej. Artystka wplata w film rozmowy o rozwoju poszczególnych odmian i globalnych zależnościach produkcji żywności z naukowcami, plantatorami i producentami przetworów jabłkowych z Chin, Francji, Japonii, Kazachstanu, Maroko, Niemiec, Polski.

W trakcie podróży do Kazachstanu Majewski podążała śladami Malus Sieversii, dzikiego jabłka, przodka wszystkich odmian uprawnych jabłoni. Na miejscu pobrała jego nasiona i gałązkę do dalszych szczepień. Działania takie będą nielegalne po wprowadzeniu postanowień protokołu z Nagoi regulującego m.in. kwestie transportu materiałów genetycznych. Prawo to nie tylko chroni wiele krajów przed kradzieżą rodzimych zasobów genetycznych, ale zakazuje indywidualnych interakcji między ludźmi i roślinami, które przez tysiące lat kształtowały krajobraz rolniczy i ogrodniczy na Ziemi i dzięki którym jabłko przekroczyło granice Kazachstanu, stając się przy pomocy ludzi jednym z najbardziej popularnych owoców w historii. Protokół z Nagoi to jedna z kolejnych regulacji zmierzających do całkowitej kontroli zasobów przyrodniczych. W ogrodzie Muzeum Sztuki zostanie posadzona sadzonka Malus Sieversii przywieziona przez artystkę. Prace i działania Majewski proponują nie tylko dyskusję nad zarządzaniem bioróżnorodnością, ale również celebrowanie bogactwa przyrodniczego.

Na wystawie znajdzie się też fotografia i kopia 3D suszonego, rzeźbionego jabłka oraz drukarka 3D. Owoc pochodzi z kolekcji suchych jabłek legendarnego artysty konceptualnego Pawła Freislera. Freisler, który w latach 70. wyemigrował z Polski do Szwecji, wycofał się z aktywnego uczestnictwa w instytucjonalnym obiegu artystycznym i ponoć zajął się kultywacją ogrodu. Informacje o jego twórczości funkcjonują jako zmitologizowane opowieści powstające w oparciu o plotki lub indywidualne relacje z artystą. Historie o Freislerze zainspirowały Agnieszkę Polską, która w filmie „Ogród” tworzy portret artysty, kultywującego utopijny ogród, gdzie miałyby się znaleźć wszystkie jak dotąd rozpoznane i sklasyfikowane rośliny. Artystka spekuluje, jak mogłoby wyglądać spotkanie z Freislerem, idąc wyznaczonym przez niego tropem – sztuki konceptualnej jako przestrzeni tworzenia i przetwarzania mitów.

Motyw jabłka u Freislera przywołuje „Jajo”, które artysta wyprodukował w 1967 roku we współpracy z pracownikami Zamechu w ramach Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Metalowy obiekt o perfekcyjnej formie miał stać się opatentowanym wzorem dla wszystkich jaj w Europie. Praca ta pozostaje ciągle aktualną, ironiczną odpowiedzią na ideologie technokratycznej standaryzacji. Kolekcja jabłek artysty jest rezultatem wieloletnich zainteresowań  wyjątkowością każdego pojedynczego owocu – żywego organizmu w stanie rozpadu. Rzeźbione bio-obiekty nie mogą być przechowywane długo w magazynach muzealnych, dlatego Freisler zdecydował się uwiecznić kurczące i marszczące się coraz bardziej jabłka, używając do tego technologii druku 3D. Podczas gdy konserwacja owocu stanowi wyzwanie dla instytucji, stając się drukiem 3D, przestaje on być żywym organizmem, ale może zyskać status obiektu muzealnego. Wielkoskalowa fotografia suchego jabłka autorstwa Piotra Życieńskiego, przypominająca holenderskie martwe natury i dziewiętnastowieczne poszukiwania artystyczne i naukowe w zakresie biomimikry, uzupełnia narrację o reprodukowaniu i archiwizacji tego, co żywe.

Na wystawie znajdzie się także sok jabłkowy, który powstał specjalnie dla dOCUMENTA (13), z inicjatywy Carolyn Christov-Bakargiev.  Sok ten wyprodukowany został z odmiany wyhodowanej w obozie koncentracyjnym w Dachau przez Korbiniana Aignera, walczącego z nazizmem bawarskiego księdza. Praca ta nawiązuje do 402 akwareli z jabłkami autorstwa Aignera, również prezentowanych podczas dOCUMENTA (13). Jimmie Durham, wspólnie z Christov-Bakargiev zasadził odmianę Korbiniana oraz Arkansas black apple tree w parku w Kassel. Artysta został zaproszony także do zaprojektowania etykiety dla soku jabłkowego, w której gra on z europejską heraldyką, ikonografią i mitami. W sfilmowanej rozmowie Jimmiego Durhama z Antje Majewski artysta szczegółowo opowiada o kontekście projektu z Kassel.

Częścią  projektu jest akcja sadzenia jabłoni Owocowa Łódź którą organizuje Fundacja Transformacja, zajmująca się permakulturą oraz projektowaniem ekologicznym. Wspólnie z mieszkankami i mieszkańcami Łodzi w przestrzeni miasta zasadzone zostanie 100 sadzonek 13 starych odmian jabłoni. W przeciwieństwie do nowych, przemysłowych, cechują się one dużą różnorodnością genetyczną, odpornością na choroby i większą zdolnością do przetrwania. Wspólnie z rosnącymi już w mieście drzewami owocowymi będą tworzyć bank genów, produkujących wartościowe nasiona. Owocowa Łódź to także akcja, która ma upowszechniać idee wolnego dostępu do różnorodnej, zdrowej żywności jako dobra wspólnego. Akcji nasadzeń jabłoni będzie towarzyszyć ceremonia połączona z białym śpiewem zespołu Miejskie Darcie Pierza.

W trakcie trwania projektu odbędą się także warsztaty sadzenia drzew realizowane przez Fundacje Transformacja oraz warsztaty ich szczepienia prowadzone przez wybitnego pomologa Grzegorza Hoduna oraz wspólne gotowanie, które zorganizuje Kooperatywa Spożywcza w Łodzi. Powstanie także strona internetowa (www.owocowalodz.pl), na której zostaną umieszczone instrukcje sadzenia jabłoni, opisy wybranych starych odmian oraz mapa z nasadzonymi drzewami, a w ms1 będzie można zapoznać się z materiałami edukacyjnymi, książkami, ulotkami, filmami, wierszami, czyli zbiorem międzydyscyplinarnej wiedzy o relacjach między jabłkami, ludźmi i innymi organizmami.

 

Kuratorki: Aleksandra Jach i Joanna Sokołowska
Koordynator: Przemysław Purtak
Architektura wystawy: Krzysztof Skoczylas
Identyfikacja wizualna projektu: Noviki

Patronat honorowy: Marszałek Województwa Łódzkiego Witold Stępień, Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska

Partnerzy: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Goethe-Institut, Zarząd Zieleni Miejskiej UMŁ, Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich, Zortrax.

Patronat medialny: TVP Kultura, Dziennik Łódzki, TVP Łódź, Miasto Ł.

Projekt dofinansowano ze środków Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi

---

Biogramy artystów i uczestników

Antje Majewski – artystka, która swojej twórczości spekuluje o przyszłych relacjach między różnymi uczestnikami środowiska: ludźmi i nieludzkimi organizmami, roślinami, przedmiotami. Jej prace badają również sposoby konstruowania pamięci, organizacji, przekazywania i reprezentacji wiedzy. Sztuka Majewski obejmuje szerokie spektrum środków wyrazu, od malarstwa, przez wideo, tekst, performance, fotografię, instalację. Wiele jej prac realizowana jest w sposób kolektywny. Artystka jest współzałożycielką feministycznej grupy artystycznej ƒƒ, wykłada malarstwo w Kunsthochschule Kiel.

Paweł Freisler – artysta aktywny w polskim środowisku artystycznym w latach 60. i 70. Posługuje się opowieścią i plotką, animując za ich pomocą nieustanną ewolucję znaczeń swoich prac. W 1967 roku w ramach Biennale Form Przestrzennych, poprosił pracowników Zakładów Mechanicznych „Zamech” o wyprodukowanie jaja ze stali. Freisler napisał list do Międzynarodowego Biura Miar i Wag w Sèvres z prośbą o przyjęcie obiektu, który miał stanowić wzorzec dla europejskich ferm kurzych. Ostatecznie, jajko zostało przekazane znajomym, następnie kolejnym osobom, podobno dotarło do Jean Paul Belmondo. Kilka dekad później Antje Majewski i Paweł Freisler, zaczęli korespondować ze sobą przy okazji pracy nad wystawą artystki w Kunsthaus Graz „The World of Gimel. How to Make Objects Talk”. Projekt w Muzeum Sztuki jest kontynuacją rozmowy dwójki artystów w formie wystawy, filmu dokumentalnego Antje Majewski i akcji „Owocowa Łódź”, realizowanej przez Fundację Transformację, podczas której zasadzone zostanie w mieście 100 starych odmian jabłoni. Prezentowane w ms¹  suszone jabłko Pawła Freislera, część większej kolekcji „rzeźbionych” temperaturą i wilgotnością bio-obiektów było punktem wyjścia dla koncepcji wystawy, której uczestników łączy fascynacja potencjałem biologicznej różnorodności.

Fundacja Transformacja (Łukasz Nowacki, Małgorzata Andziak, Jakub Wójcik, Adam Kowalczyk) – jest niewielką instytucją pozarządową, utworzoną w celu rozpowszechniania sprawdzonych idei zrównoważonego rozwoju w Polsce i za granicą. Zajmuje się projektowaniem, badaniem i wdrażaniem systemów zrównoważonej produkcji energii i biopaliw, transferem technologii alternatywnych, bioremediacją wód i gleb, inżynierią ekologiczną, terraformowaniem, projektowaniem bioschronień i architektury bioklimatycznej, permakulturą, rolnictwem miejskim, suwerennością żywieniową i zrównoważoną gospodarką leśną, biomimikrą, cyfrową fabrykacją i robotyką, ekonomią współdzieloną i gospodarką oparta na zasobach, recyklingiem i zarządzaniem odpadami, wdrażaniem zasady „od kolebki do kolebki”, systemami regeneratywnymi. Dotychczasowe działania rewitalizacyjne na terenach zurbanizowanych Fundacji Transformacja to: Rewitalizacja skweru przy ul. Wólczańskiej w Łodzi (2011) w ramach Ekologii Miejskich (wykorzystanie technik nasadzeń permakulturowych, zastosowanie aktywnych biologicznie preparatów glebotwórczych, mikoryzowanie sadzonek); Realizacja permakulturowego ogrodu warzywnego „Kręgi Natury” oraz sadu wysokopiennego starych odmian drzew owocowych pod Pabianicami (2012) (wykorzystanie projektowania zintegrowanego oraz zasad i technik permakulturowych, zastosowanie aktywnych biologicznie preparatów glebotwórczych, mikorysowanie sadzonek, ściółkowanie przy użyciu zrębków zaszczepionych grzybnią); Realizacja społecznego ogrodu leśnego z elementami sadu wysokopiennego „Meandry Sztuki” w Krakowie (2012) (aplikacja technik warsztatowych w obszarze miejskiej permakultury, mikoryzowanie i ściółkowanie sadzonek roślin wieloletnich (drzew i krzewów)); Realizacja miejskiego, mobilnego ogrodu w strefie ścisłego centrum Łodzi „Ogród Domino” (2013) (budowa mobilnej instalacji do uprawy roślin użytkowych na terenach pozbawionych powierzchni biologicznie czynnej, aplikacja projektowania permakulturowego, mikoryzowanie i ściółkowanie sadzonek).

Manifest Fundacji Transformacja

Obserwując świat dookoła nas, bardzo często zauważamy, jak wiele rzeczy nie działa tak, jak mogłoby lub tak, jak powinno działać. Nie chodzi tu jedynie o rzeczy materialne – gadżety cywilizacji, ale przede wszystkim o system społeczny w jakim żyjemy, o środowisko, o system wytwarzania i dystrybucji żywności, od którego tak bardzo zależy nasze zdrowie, o relacje między ludźmi, między nami i innymi gatunkami oraz wspólnym środowiskiem. Wiele z tych rzeczy wymaga zmian. Żyjemy w czasach jednego z największych kryzysów ekologicznych w dziejach Ziemi. Od kilkunastu lat mamy do czynienia z procesem największego wymierania gatunków w historii naszej planety. Dzięki wieloletnim obserwacjom zauważamy połączenia pomiędzy bioróżnorodnością i suwerennością żywnościową oraz ich znaczący wpływ na poziom dobrostanu naszej cywilizacji. Żyjemy w świecie nieograniczonego dostępu do informacji, jedyne co należy zrobić to połączyć dostępne narzędzia i potencjał twórczy człowieka z rozwiązaniami, jakie natura testuje już od 4,6 miliarda lat i przygotować podłoże pod nadchodzącą rewolucję! Naszą misją jest TRANSFORMACJA sposobu patrzenia na przestrzeń życiową, jej wpływ na życie i rozwój człowieka oraz nasze współistnienie z otaczającym nas światem. Poprzez badania, szkolenia i praktyczne realizacje oraz wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, chcemy wspierać odbudowę potencjału różnorodności biologicznej i stabilność lokalnych ekosystemów, wpływać na poprawę jakości życia oraz stymulować rozwój człowieka w harmonii z naturą. To właśnie natura jest podstawą naszej egzystencji. Absolutnie nie możemy lekceważyć tego faktu oraz wielkiej zależności człowieka od stanu środowiska naturalnego. Współczesne badania naukowe podkreślają fakt, który bioróżnorodność stawia za podstawę prawidłowego funkcjonowania systemów wytwarzania żywności na świecie. W dobie obecnych zmian klimatycznych niezwykle istotne jest utrzymanie tego stanu rzeczy, tak aby zabezpieczyć naszą przyszłość jako jednego z wielu gatunków żyjących na Ziemi. Gwałtowny spadek bioróżnorodności, notowany w ostatnich latach, jest wynikiem postępującej degradacji środowiska wynikającej z rozwoju rolnictwa przemysłowego i niekontrolowanemu rozrostowi obszarów miejskich. Jednym z oczywistych rozwiązań istniejącego problemu jest rozwój programów rolno-środowiskowych ukierunkowanych na powrót do uprawy starych odmian roślin stanowiących, niegdyś, tak charakterystyczny element rolniczego krajobrazu. Zupełnie nowatorską ideą jest „infekowanie” bioróżnorodnością miejsc, które są całkowitym przeciwieństwem obszarów o wysokiej różnorodności biologicznej. Idea OWOCOWEJ ŁODZI / jadalnego miasta jest naszą odpowiedzią na lokalny kryzys środowiskowy i utratę potencjału biologicznego naszej najbliższej przestrzeni. Od dziś, każdy z nas może być „wektorem” dobrej zmiany – TRANSFORMACJI tego co negatywne, w to co stanowi źródło nowego życia. W ciągu najbliższych lat będziemy z determinacją wkraczać
w przestrzeń publiczną, czyli wspólną dla wszystkich mieszkańców i mieszkanek naszego miasta i pozostawiać tam ślad podnoszący lokalną bioróżnorodność. W każdym z odwiedzonych przez nas miejsc pozostawimy symbol życia
i odbudowy bioróżnorodności – DRZEWA OWOCOWE! których owoce będą karmiły przyszłe pokolenia, których konary będą schronieniem dla setek innych organizmów, których korzenie splatać będą się z ziemią pod naszymi nogami, ale również z naszym życiem. Stare, długowieczne, odporne na choroby i zmieniające się warunki klimatyczne drzewa owocowe, zbudują żyjący bank genów.. nasz osobisty przekaz dla przyszłych, ale i obecnych pokoleń!

Żyjemy w Erze nieograniczonych możliwości!

Poprzez kreatywne wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań projektowych, synergię technologii i biologii oraz ich fuzję z otaczającym nas krajobrazem, znajdujemy rozwiązania współczesnych problemów naszej cywilizacji.

Bądź częścią rozwiązania…

Szukaj, twórz, ZMIENIAJ!

Grzegorz Hodun – absolwent Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie, pracownik naukowy Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach, związany z tą jednostką od 1988 roku. Początkowo zajmował się oceną podkładek jabłoni i doskonaleniem technologii ich produkcji. Współuczestniczył również w badaniach nad oceną odmian leszczyny i orzecha włoskiego. W latach 1993-2001 pełnił funkcję kuratora kolekcji odmian uprawnych i dzikich gatunków drzew owocwych. Od roku 2001 jest opiekunem naukowym kolekcji leszczyny, orzecha włoskiego, dzikich gatunków i dawnych odmian drzew owocowych znalezionych podczas ekspedycji. W doświadczeniach porównawczo-odmianowych bada również nowe odmiany leszczyny i orzecha włoskiego. W ramach wykonywanych obowiązków, projektów krajowych („Ogrody klasztorne – centra bioróżnorodności” itd.) i zagranicznych („European Specialist in Traditional Orchards”, ESTO) uczestniczy także w ochronie dawnych odmian drzew owocowych. Jest współautorem Europejskiej Bazy Danych rodzaju Prunus, autorem ponad 100 artykułów popularno-naukowych na temat nowych i starych odmian drzew owocowych. W jego dorobku naukowym znajduje się kilkanaście publikacji naukowych, a także kilka książek, głównie o dawnych odmianach drzew owocowych.

Miejskie Darcie Pierza to grupa osób pochodzących z różnych środowisk połączonych zamiłowaniem do tradycji śpiewu białego. Ta archaiczna forma śpiewu polega na wydobyciu potężnego, przeponowego głosu. Naszym przodkom towarzyszył wszędzie: na co dzień, przy pracach domowych, przy rytuałach, ceremoniach oraz świętach. Miejskie Darcie Pierza chce się przyczynić się do odrodzenia i spopularyzowania muzyki związanej z naszymi korzeniami.  Zespół przygotował własną artystyczną interpretację obrzędu sadzenia jabłonii, który będzie celebracją wspólnoty roślin i ludzi w środowisku miejskim.

---

Instrukcja nasadzeń
Jabłonie tak jak każde drzewa należy odpowiednio przygotować do posadzenia ich w nowym miejscu. Należy pamiętać o tym, że drzewo składa się z dwóch podstawowych części (nadziemna i podziemna). Zniszczenie, choćby fragmentaryczne jednej z nich powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu drugiej.
Pień stanowi główną oś drzewa, na której osadzone są wszystkie jego organy nadziemne. Jego rola to utrzymanie drzewa w pozycji zbliżonej do pionowej i przewodzenie: w górę – wody z solami mineralnymi, w dół – substancji odżywczych powstałych w liściach, wszystkim pozostałym częściom drzewa.
System korzeniowy drzewa zbudowany jest z korzeni centralnych i obwodowych. Te pierwsze są zdrewniałe i pełnią funkcję mechaniczną, polegającą na umocowaniu i stabilizacji drzewa w podłożu. Drzewo wytwarza wiele mniejszych, elastycznych korzeni rosnących pionowo lub ukośnie, które dodatkowo wzmacniają stabilność. To właśnie w strefie tych korzeni znajdują się korzenie włośnikowe, odpowiedzialne za pobieranie substancji odżywczych z podłoża. Dlatego też bardzo ważne jest jak posadzimy drzewo by uchronić je w pierwszej fazie wzrostu przed różnymi zagrożeniami oraz zmniejszyć „stres”. Warto mikoryzować korzenie włośnikowe, by powiększyć ich powierzchnie chłonną, co zwiększa pobieranie soli mineralnych oraz wody dzięki symbiozie grzybów oraz rośliny.
Podstawą dobrego sadzenia jest dostosowanie się do miejscowych warunków oraz wymogów sadzonek. Ważne jest rozmieszczenie w przestrzeni, tak aby dorastające drzewa miały wystarczająco dużo miejsca do rozwoju. Pamiętajmy, iż początkowo sadzimy drzewka o średnicy kilkudziesięciu centymetrów, ale po kilkunastu latach ich korony osiągną średnice kilku, kilkunastu metrów. Zalecana odległość między sadzonkami wynosi ok. 10 metrów.
Ważne jest również odpowiednie zabezpieczanie strefy korzeniowej przed przesychaniem w okresach długotrwałej suszy. Jedną z najlepiej sprawdzających się metod jest ściółkowanie. Tak też zabezpieczone młode jabłonie mają największe szanse na przetrwanie w trudnych warunkach przestrzeni miejskich. Pamiętajcie początkujący, miejscy ogrodnicy – zielonym do góry!

Twoim drzewom może pomóc AKTYWATOR BIOLOGICZNY!

Aktywator biologiczny (AB) jest roztworem otrzymywanym w procesie „tlenowej fermentacji” dojrzałego kompostu w roztworze wody i substancji odżywczych. AB zawiera olbrzymie ilości mikroorganizmów glebowych, dzięki czemu możemy zasilać nimi gleby o ubogiej sieci troficznej – takie spotykamy właśnie w miastach. Jest ponadto niezwykłym nawozem organicznym, stymulującym naturalny system immunologiczny roślin.

Aby przygotować AB, należy uzbroić się w aerator. Jest to prosty zbiornik zaopatrzony w system napowietrzania. To właśnie w aeratorze zachodzi proces namnażania tlenowych organizmów glebowych w roztworze wodnym.

Dzięki dobieraniu odpowiedniego kompostu (zdominowanego przez grzyby lub bakterie – taki kompost można zamówić przez internet w postaci np. wermikompostu) oraz dostarczanie różnorodnych substancji odżywczych do roztworu, otrzymujemy wspaniałe narzędzie zarządzania sukcesją mikroorganizmów w glebie. Najważniejsze podczas przygotowania AB jest stosowanie wody pozbawionej chloru. Nie można uwarzyć AB na chlorowanej wodzie, ponieważ zabije ona większość mikroorganizmów kompostowych. Odchlorowanie wody poprzez kilkugodzinne napowietrzanie usunie niebezpieczeństwo zabicia pożądanych mikroorganizmów.

Następnym ważnym składnikiem jest oczywiście dojrzały kompost. Od tego jakiego kompostu użyjemy, zależy ilość i rodzaj mikroorganizmów otrzymanych w roztworze. Kompost dodajemy w ilości 4-5 garści na 10 litrów wody. Dobrym wyborem jest oczywiście wermikompost – kompost wytwarzany przy udziale dżdżownic.

Aby przyspieszyć rozwój mikroorganizmów (głównie bakterii), w czasie warzenia AB do roztworu możemy dodać niewielką ilość cukrów prostych. Dobrym ich źródłem jest melasa, syrop klonowy, syrop trzcinowy, soki owocowe itp. Ten składnik dodajemy w ilości 2 łyżeczek stołowych na 10 l roztworu. Jeżeli zależy nam na zwiększeniu liczebności grzybów, do roztworu dodajemy mączkę z glonów oraz mączkę bazaltową bogatą w fosforany.

Taką mieszankę napowietrzamy przez 24 godziny (jeżeli chcemy więcej bakterii) lub 36 godzin (jeżeli chcemy więcej grzybów). Roztwór przesączamy, aby oddzielić resztki z kompostu i stosujemy bezpośrednio do strefy korzeniowej roślin lub jako oprysk dolistny.

Oprysk dolistny stymuluje wytwarzanie naturalnej osłony woskowej, dzięki czemu liście i całe rośliny stają się bardziej odporne na choroby grzybowe i ataki szkodników.

Fundacja Transformacja

---

Zasadzone odmiany jabłoni

Ananas Berżenicki
Stara odmiana jabłoni odryta na terenie Litwy przez prof. Adama Hrebnickiego w Berżenikach koło Dukszt jako przypadkowa siewka. W okresie międzywojennym odmiana bardzo populara na całym terenie Polski obecnie odmiana zapomniana – bardzo rzadko spotykana. Ananas Berżenicki charakteryzuje się owocem o mocnej skórce z rozmytym różowo – miedzianym rumieńcem. Sam owoc jest duży lub bardzo duży w kulisto – stożkowym kształcie, a miąższ zwięzły, żółtawobiały, winnosłodki, lekko aromatyczny, kruchy. W pierwszej połowie sierpnia owoce osiągają dojrzałość. Drzewa są długowieczne mają silny wzrost oraz dużą, rozłożystą, lekko spłaszczoną koronę. Konary mocno zrośnięte z pniem, nie rozłamują się pod ciężarem owoców. Późno wchodzą w owocowanie. Są wytrzymałe na mróz i mało podatne na choroby.

Antonówka zwykła
Bardzo stara odmiana białoruska, która przeważnie owocuje co drugi rok ale za to bardzo obficie. Jedna z odmian bardzo odpornych na mrozy ze względu na te właściwości idealnie nadaje się na podkładki. Odmiana wczesno dojrzewająca. Owoce średniej wielkości bardzo często o zmiennym kształcie w przeważającym względzie kulistym lub lekko podłużnym, asymetrycznym. Owoce charakteryzują się dużą zawartością kwasów organicznych i pektyn oraz po zbiorze są stosunkowo twarde, dzięki czemu maja świetne zastosowanie w przetwórstwie na soki, mus czy też susz lub jako jabłko deserowe. W smaku soczyste lekko kwaskowate, dojrzałe posiadają silny cukierkowy zapach.

Antonówka półtorafuntowa
Ta odmiana jest mutantem Antonówki zwykłej. Odkryta w 1888 roku przez Miczurina. Owoce są bardzo duże o kulistym kształcie, lekko żebrowane lub kulisto stożkowate z niezbyt grubą żółtawobiałą skórką. Samo drzewo jest bardzo duże o silnych prostych pniach o kulistych koronach; silnie zagęszczone. Wyraźny kwaskowaty smak powoduje, iż owoce nadają się doskonale na kompoty, susz oraz ciasta. Owocuje późno i podobnie jak Antonówka zwykła daje obfite plony co drugi rok również odporna na mróz i choroby drzew owocowych.

Boiken
Boiken jest niemiecką odmianą. Na terenie Niemiec opisana pierwszy raz już w  1828 roku. Odmiana średnio odporna na mróz i choroby takie jak parch i mączniak. Owoce przeciętnej wielkości, kuliste; lekko stożkowate, skórka zielono żółta z czerwonym rumieńcem. Osiągają dojrzałość w drugiej połowie października, miąższ owocu biały, kwaskowaty zwięzły. Drzewo średniej wielkości z luźną lekko spłaszczoną koroną. Owocowanie rozpoczyna się wcześnie ale za to obficie, zazwyczaj co dwa lata.

Elisa
Holenderska odmiana jabłoni powstała z skrzyżowania Septer i Koksy Pomarańczowej. Odmiana wczesno dojrzewająca na przełomie września i października. Mało podatna na parcha jabłoni i mączniaka, jednakże wrażliwa na raka jabłoni, zarazę ogniową oraz gumowatość drewna. Duże owoce, kulisto-stożkowate, przy kielichu lekko żebrowane. Miąższ owoców jest zielonkawobiały z kremowym odcieniem, zwarty, o dużej jędrności, soczysty, lekko aromatyczny, słodki, delikatnie kwaskowaty. Nie opadają, przetrzymane na drzewach do połowy października – pięknie się wybarwiają i nadają się do bezpośredniej konsumpcji.

Glogierówka
Odmiana dawniej szeroko rozpowszechniona głownie w północno-wschodniej Polsce. Chrakteryzujący się niewielkimi owalnymi owocami o gładkiej zielonkawej skórce często z niedużym, karmazynowym, rozmytym, mało intensywnym rumieńcem. Lekko kwaskowaty smak, bardzo soczysty miąższ oraz aromatyczność owocu czynią go bardzo smacznym owocem. Jabłka dojrzewa w pierwszej połowie września, a zebranie owocu w tym terminie powoduje ich łatwe przechowanie, aż do grudnia. Daje obfite plony, co drugi rok przy umiarkowanej odporności na mróz, a samo drzewo osiąga średni rozmiar tworząc kuliste korony.

Gloster
Odmiana powstała w Niemczech na początku lat 60 XX wieku przez skrzyżowanie odmian Glockenapfel i Richared Delicious. Późno kwitnące drzewo o obfitym oraz regularnym owocowaniu (dojrzałość zbiorcza :połowa października – koniec października) jabłoń charakteryzuje się wzniesionymi koronami (duży a nawet bardzo duży, stożkowaty kształt). Owoce o mocnej skórce zielonkawożółtej pokryte na 3/4 powierzchni ciemnoczerwonym, rozmytym rumieńcem. Jabłko typowo deserowe do spożycia na co dzień. Odmiana ta ma średnią odporność na parcha oraz mrozy.

Grafsztynek
Duńska odmiana o średnich i dużych owocach w kształcie kulistym z wyraźnym żebrowaniem. Skórka delikatna, woskowożółta z karminowymi cętkami i paskami tworzącymi rumieniec. Miąższ biały, ścisły, miękki, owoc chrupiący, bardzo soczysty, smaczny. Owoce dojrzewają w pierwszej dekadzie września. Odmiana typowo deserowa owoce długo zachowują soczystość, nadają się na sok. Drzewa rosną stosunkowo silnie, tworząc kuliste, średnio zagęszczone korony. W owocowanie wchodzą dosyć późno. Mało odporne na mróz i na parch jabłoni.

Kosztela
Odmiana pochodząca z Polski odkryta prawdopodobnie z XVII w. charakteryzuje się kulistymi, średniej wielkości owoce o zielonej lub słomkowozielonej, gładkiej i mocnej skórce z niewielkim,  żółtawym, rumieńcem. Miąższ owoców żółtawy, jabłko soczyste o  bardzo słodkim smaku. Owoce dojrzewają po 15 września. Można je przechowywać stycznia. Dojrzałe owoce bardzo łatwo opadają. Wadą jest późne rozpoczęcie owocowania natomiast wielka zaleta jest wytrzymałość na mróz, choroby i szkodniki. Drzewa charakteryzują się dużą siłą wzrostu. Tworzą kuliste korony.

Kronselka
Stara francuska odmiana owocuje obficie lecz przemiennie. Wrażliwa szczególnie na parcha z wystarczającą odpornością na mróz. Owoce średnie lub duże kuliste czasem lekko spłaszczone o cienkie jasno zielonkawej skórce (możliwy delikatny pomarańczowy rumieniec). Drzewo charakteryzuje się silnym wzrostem. Owoce dojrzewają w pierwszej połowie września ich zastosowanie to przede wszystkim jabłko deserowe i przetwórcze.

Papierówka
Prawdopodobnie jedna z najbardziej znanych i rozpoznawanych starych odmian jabłoni na terenie Polski. Jabłoń ta rodzi średniej wielkości owoce o żółtej lub białawożółtej skórce. Miąższ owoców biały, kruchy, soczysty, początkowo wyraźnie kwaskowaty, owoc ma charakterystyczna krawędź. Drzewa bardzo odporne na mróz oraz choroby, rosną umiarkowanie silnie. Początkowo tworzą korony odwrotnie stożkowate, później kuliste. Owocują wcześnie bardzo przemiennie ale bardzo obficie.

Szara Reneta
Odmiana amerykańska posiadająca francuskie „korzenie”, która pojawiła się w Polsce w XIX wieku. Dzisiaj jest rzadkością mimo to rozpoznawana przez większość społeczeństwa. Późno dojrzewająca jabłoń w połowie października, owoce duże okrągłe lub tzw. „baryłkowate”, dość twarde, miąższ jest kruchy o zielonkawo-śmietankowej barwie. Drzewo chrakteryzujący się silnym wzrostem oraz mrozoodpornością oraz bardzo dobrą obfitością owocowania.

Złota Reneta
Odmiana zaimplementowana do uprawy w w XVII w. w Anglii. Owoce tej jabłoni są duże lub średnie pokryte pomarańczowoczerwonym, niezbyt mocnym rumieńcem. Miąższ owoców białawożółtawy, zwięzły, średnio soczysty, kwaskowaty, smaczny. Zbiór owoców może już nastąpić w drugiej połowie września, a przechowywać nawet do końca grudnia  Drzewa rosną umiarkowanie silnie, tworząc szerokie korony. Jej bardzo dużą zaletą jest silne owocowanie lecz przemiennie. O słabej mrozo i chorobo odporności.
Bibliografia:
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych: Lista Odmian Roślin Sadowniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce.
Dziubak M. 2006. O dawnych odmianach uprawnych jabłoni i ich pochodzeniu. Rocznik Dendrologiczny Vol. 54, s. 51–66.
Hodun G.,  Podyma W. 2011. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie. Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, s. 21–22.

http://stareodmiany.pl/
   
Warsztaty
09.11.2014, g. 13:00, Park im. Piłsudskiego
Zakładanie Miejskich Sadów Owocowych (część 1)
Warsztaty Fundacji Transformacja, podczas których wspólnie z mieszkańcami Łodzi zostanie posadzone kilkanaście starych odmian jabłoni przy wykorzystaniu technik zakładania tzw. leśnych ogrodów permakulturowych. Każdy z uczestników otrzyma możliwość adopcji sadzonki jabłoni, którą będzie mógł posadzić w swoim ogrodzie. Warsztaty bezpłatne. Liczba miejsc ograniczona.
→ wypełnij formularz

04.11.2014, g. 18:00, ms¹, ul. Więckowskiego 36
Uzdrawiające jabłka
Podczas przyrządzania kompotu, pieczonych jabłek i jabłkowego czatneju rozmowę o jabłkach w kuchni staropolskiej, medycynie i kinematografii poprowadzą dr Alicja Kujawska, antropolożka kultury, i dr Dagmara Rode, kulturoznawczyni –członkinie Kooperatywy Spożywczej w Łodzi. Warsztat bezpłatny. Liczba miejsc ograniczona.
→ wypełnij formularz

08.11.2014, g. 10:00, ms¹, ul. Więckowskiego 36
Rozmnażanie jabłoni
Spotkanie z Grzegorzem Hodunem poświęcone historii sadownictwa i charakterystyce dawnych odmian jabłoni. Uczestnicy dowiedzą się, jak projektować sady tradycyjne i samodzielnie zaszczepiać ulubione stare odmiany owoców. Warsztat bezpłatny. Liczba miejsc ograniczona.
→ wypełnij formularz

13.11.2014, g. 10:45, Gimnazjum nr 26, ul. 1 Maja 89
Zakładanie Miejskich Sadów Owocowych (część 2). Prowadzi Fundacja Transformacja.
Dla dzieci i rodziców. Warsztaty bezpłatne. Liczba miejsc ograniczona.
→ wypełnij formularz

22.11.2014, g. 10:00, Kampus UŁ, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Budynek “A” (Łódź, ul. Banacha 12/16).

Zakładanie Miejskich Sadów Owocowych (część 3). Prowadzi Fundacja Transformacja.
Warsztaty bezpłatne. Liczba miejsc ograniczona.
→ wypełnij formularz

---