Galeria fotograficzna

Wystawa „Ziemia otworzy usta" to dialog malarstwa Erny Rosenstein (1913–2004) i Aubrey’ego Williamsa (1926–1990). Ukazuje, jak powracali oni w swoich pracach do przeszłości, zwracali się ku organicznym formom, a także w głąb ziemi: odkrywali to, co wcześniej pozostawało ukryte i niewypowiedziane. Spotkanie to ukazuje, w jaki sposób malarstwo komunikowało traumy historycznej przemocy w latach 50. i 60., w czasie naznaczonym jednocześnie dekolonizacją i wyłanianiem się publicznej pamięci o Zagładzie. Pochodzący z Gujany Brytyjskiej i związany z Londynem Aubrey Williams oraz polska artystka żydowskiego pochodzenia Erna Rosenstein ukazują nam alternatywne warianty malarskiej nowoczesności. Ich prace poruszają jednocześnie wspólne dla wszystkich ludzkich i nie-ludzkich istot kwestie, takie jak przemiana i przetrwanie. Punktem wyjścia do wystawy jest obecność dzieł Rosenstein i Williamsa w kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi.

W twórczości Erny Rosenstein, malarki i poetki, która przeżyła Zagładę, wątki ziemi i skrywanych przez nią śladów, szczątków i dowodów zajmują szczególnie istotne miejsce. Ziemia jest tu nie tylko źródłem życia i mogiłą. To także zasób wiedzy: wysłuchana może opowiedzieć nam o przeszłości. Artystka, która sama uniknęła śmierci, starała się o ekshumację rodziców zamordowanych po ucieczce z getta we Lwowie. Doprowadziła do wydobycia ciał i pochowania ich w 1964 roku. Intuicyjnie wskazywała w swojej poezji i malarstwie na zmiany w środowisku spowodowane nagromadzeniem szczątków ludzkich, a także na potencjał dowodów zbrodni, jakie wyczytać można ze świata przyrody.

W twórczości Williamsa historia kolonializmu i rasistowskiej opresji pojawia się zarówno jako wyrażony wprost temat, jak i „widmo" obecne w jego obrazach. Ludobójstwo kolonialne łączy się tu z niewolnictwem, niszczeniem kultury rdzennych mieszkańców Karaibów i środowiska naturalnego. Za pomocą malarstwa Williams przywoływał pejzaż Gujany i znajdującą się pod nim materię geologiczną. Jego sztuka ukazuje konieczność przekierowania uwagi i poszerzenia widzenia otaczającego świata także o to, co geologiczne i mineralne. Williams nazywał uczucie, które towarzyszy jego malarstwu „tragiczną ekscytacją". Określenie to z powodzeniem można zastosować do twórczości obojga artystów. Zarówno u Williamsa, jak i u Rosenstein niekończące się poczucie utraty splata się z afirmacją życia.

W malarstwie Rosenstein pojawiają się motywy, które przywołują archetypiczne przestrzenie jaskini oraz inspiracje archeologią i sztuką prehistoryczną. U Williamsa podobne wątki występują jako bezpośredni efekt spotkania z rdzennymi mieszkańcami Gujany z plemienia Warao. Interesował się on petroglifami, czyli rytymi na skale rysunkami oraz sztuką przedkolumbijską. Oboje przywoływali w swych dziełach sceny ognia, pożogi i zniszczenia. Ich obrazy pobudzają do refleksji nad tym, co zostaje po przemocy w pamięci indywidualnej i międzypokoleniowej. Szczególnie w obliczu destrukcji wpływającej na życie jednostek, pokoleń i ekosystemów.


Dostępność na wystawie "Erna Rosenstein, Aubrey Williams. Ziemia otworzy usta"
Na wystawie dostępna jest tyflomapa oraz tyflografiki dwóch dzieł („Ekrany" Erny Rosenstein i „Bez tytułu" Aubrey'ego Williamsa) wraz z audiodeskrypcją (w załącznikach).
Autorką tyflografik jest Karolina Banaszkiewicz Badura.
Audiodeskrypcja: Katarzyna Mądrzycka-Adamczyk.
Konsultacja: Magdalena Rutkowska.