Katarzyna Kobro
Rzeźba abstrakcyjna (1)
Datowanie: | 1924 |
Technika: | rzeźba |
Materiały: | drewno, metal, szkło, farby olejne |
Rozmiar: | wys. 72 cm, szer. 17,5 cm, głęb. 15,5 cm |
Sposób nabycia: | dar |
Data nabycia: | 24.03.1932 |
Numer inwentarzowy: | MS/SN/R/6 |
Dzieło dostępne na ekspozycji: | tak |
Opis dzieła
Jedyna zachowana, z grupy znanych nam trzech zbliżonych konstrukcji, datowanych hipotetycznie na rok 1924, opatrzona tytułem w ślad za „Katalogiem nr 2" (Łódź, 1932). Na drewnianej, jasnoszarej prostopadłościennej bazie (w przeciwieństwie do tradycyjnego cokołu, stanowiącej integralną część konstrukcji) osadzone są trzy pionowe elementy: forma ażurowa z metalu pokrytego jasnobrązową farbą, w kształcie krzywej zbliżonej do „lemniskaty Bernoulliego” (Janusz Zagrodzki), spięta pośrodku zawieszoną na druciku żółtą kulą; dwie płytki szklane o krawędziach zaakcentowanych czarnym konturem, z których jedna regularna prostokątna, druga skośnie ku górze rozszerzona i ścięta z przyklejonym od zewnątrz czarnym prostopadłościanem. Płytki szklane ograniczają z dwóch stron formę centralną, otwartą jednak częściowo na przestrzeń. Efekt przestrzenności podnosi też przezroczystość tworzywa. Janusz Zagrodzki dostrzegł, iż elementy konstrukcyjne rzeźby „oparte są na szczególnego rodzaju postępie arytmetycznym: promień kuli jest zarówno pierwszym wyrazem, jak i różnicą postępu, modułem, z którego Kobro wyprowadziła wszystkie wymiary”, a usytuowanie poszczególnych form zostało matematycznie wyliczone. Zasada konstrukcji czytelna jest przede wszystkim ze ściśle określonego punktu widzenia –wyraźnie akcentującego centrum grawitacji całego układu – kulę, której ruch ogranicza forma „lemniskaty”; kula usytuowana jest na osi wyznaczonej krawędzią szklanej płyty. W oparciu o ten właśnie szczególny punkt widzenia U. Grzechca, w swej analizie budowy, tej i pozostałych dwóch „Rzeźb abstrakcyjnych", dostrzega głębokie związki pomiędzy twórczością Kobro a koncepcją wczesnych obrazów unistycznych Strzemińskiego, z kolei Janusz Zagrodzki uważa za pozorne łączenie idealnie wyważonych realizacji plastycznych Kobro z głoszoną przez Strzemińskiego „jednoczesnością zjawiska” z powodu potencjalnej dynamiki układu, zawartej w wewnętrznych napięciach przeciwstawiających się sobie form.„Rzeźby abstrakcyjne" mogły być pokazane na wystawie Grupy Blok w Warszawie i co bardziej prawdopodobne, w Rydze w 1924 roku oraz na „I Wystawie Grupy Praesens" (Warszawa, 1926). Niniejsza była też prezentowana na „I Salonie SAP" (Warszawa, 1927), wśród zestawu mebli gabinetowych Bohdana Lacherta, a w latach 30. XX wieku w Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej grupy „a.r.” w Muzeum Sztuki w Łodzi.
(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: „Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin", kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 125 )
Katarzyna Kobro, Władysław Strzemiński, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych ZPAP, Łódź, 1956-12-01 - 1957-01-01
Précurseurs de l'Art Abstrait en Pologne / Prekursorzy sztuki abstrakcyjnej w Polsce , Galerie Denise René, Paris, 1957-11-15 - 1957-12-15
Tendencje w sztuce łódzkiej, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1974-09-30 - 1974-10-24
Konstruktivismen i Polen 1923-1936 r., Galleriet Kulturhuset, Stockholm, 1975-10-31 - 1976-01-06
Obok. Polska - Niemcy, tysiąc lat w historii i w sztuce, Martin-Gropius-Bau w Berlinie, 2011-09-21 - 2012-01-09
Inventing Abstraction, 1912 - 1925, MoMA, 2012-12-23 - 2013-04-15
Kobro y Strzemiński. Prototipos vanguardistas, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madrid, 2017-04-25 - 2017-09-18
Zagrodzki Janusz, Katarzyna Kobro i kompozycja przestrzeni, Warszawa : PWN, 1984 r., s. 55.,Grzechca Ursula, Kobro (Katarzyna Kobro-Strzemińska) und die konstruktivistische Bewegung, Munster : Westfalische Wilhelms-Uniwersitat, 1986 r, s. 81-85.