Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Knittel jest kompozytorem, który pierwsze kroki w muzyce elektronicznej stawiał w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia. „Robak Zdobywca” to kompozycja oparta na wierszu Edgara Alana Poego, który przedstawia życie jako szaleństwo nieuchronnie kończące się śmiercią. Świat w tej wizji rządzony jest przez mroczne siły, których nie da się okiełznać. Drobiazgowa analiza wiersza pozwoliła na budowę struktury kompozycji, w której kompozytor wykorzystał masy dźwięków. W swoich kompozycjach często sięgał po estetykę hałasu, obecną i w tym utworze.

Taśmy zdeponowane przez Krzysztofa Knittla w archiwum Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia w latach 70. składają się głównie z bruitystycznego materiału noise. Takie dźwięki można również znaleźć w Robaku Zdobywcy, ale ta wczesna kompozycja Knittla przedstawiła go również jako wytrawnego artystę dźwiękowego, gawędziarza, ironistę i iluzjonistę, a nie ekstremistę hałasu.

Robak Zdobywca to pierwsza z kilku elektroakustycznych prac Knittla, które są oparte na dogłębnej analizie dzieła literackiego. Rezultatem nie jest jednak muzyczna adaptacja tekstu czy stricte ilustracyjne gesty dźwiękowe. Knittel odtwarza na taśmie strukturę wiersza Edgara Allana Poe, w tym symbolikę poszczególnych fraz i słów. Utwór składa się z 5 części zbudowanych wokół kluczowych wyrażeń z wiersza.

Materiał dźwiękowy oparty jest na brzmieniach elektronicznych oraz na dźwiękach skrzypiec i puzonu nagranych przez Weronikę Szrajber-Knittel i Stanisława Pierożka, a następnie przetworzonych elektronicznie. Utwór został zrealizowany w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia we współpracy z Barbarą Okoń w 1974 roku i miał swoją premierę na Warszawskim Festiwalu Młodych w Klubie Stodoła w 1976 roku (18 marca).

Daniel Muzyczuk