Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Trzy obrazy Jakuba Czyszczonia pokazane były po raz pierwszy razem na wystawie „Późne echo” w Warszawie w 2018 roku. Tytuł ekspozycji nawiązuje do wiersza amerykańskiego poety Johna Ashbery’ego, który Piotr Sommer przełożył następująco:

Sam na sam z własnym obłędem i ukochanym kwiatkiem


Widzimy, że naprawdę nie ma już o czym pisać. 


A raczej, że trzeba pisać o tych samych starych sprawach


W ten sam sposób, powtarzając w kółko to samo 


Żeby miłość mogła trwać dalej i zmieniać się stopniowo.


Trzeba wiecznie na nowo badać ule i mrówki 


I setki razy kłaść kolor dnia 


I zmieniać go z lata na zimę 


Aby zwolnił do tempa jakiejś prawdziwej 


Sarabandy i tam przycupnął, żywy i nieruchomy.



Dopiero wtedy to chroniczne rozkojarzenie 


Naszego życia będzie mogło owinąć się wokół nas, udobruchanych 


I z jednym okiem wlepionym w tamte długie cienie z brązowego pluszu 


Przemawiające tak głęboko do naszej nieprzygotowanej wiedzy 


O nas samych, te gadatliwe maszyny swego czasu. 

Największy z obrazów został najpierw pokryty gruntem, który następnie został częściowo usunięty. Dopiero po tym zabiegu artysta naniósł warstwy farby olejnej mieszanej z lakierem. Efekt przywodzi na myśl fakturę remontowanych ścian i ujawnia zamiłowanie Czyszczonia do sugerowania procesu, który doprowadził do ukształtowania powierzchni. Pokazuje również jego zainteresowanie fakturami wynikającymi z naturalnych procesów erozji. Obecność dwóch kolejnych obrazów wprowadza element narracyjny. Obrazy można uznać za abstrakcyjne, ale zawierają również charakterystyczne dla twórczości artysty elementy asamblażu. Znaleziony element złożony z łyżki i suszonego owocu cytrusowego wydaje się spełniać funkcję lampki rozświetlającej tony barwne. Ten obraz również ze względu na to że jest powieszony wyżej zdaje się pełnić funkcję mediatora pomiędzy kolorystyką i rozmiarami dwóch skrajnych płócien. Prace o postępujących walorach szarości i fioletów łączą obserwacje procesów widzenia, pamiętania i zapominania. Uporczywość grubych i pozornie przypadkowych ruchów pędzla realizuje program poetycki nakreślony przez Ashbery’ego: „I setki razy kłaść kolor dnia, I zmieniać go z lata na zimę.” Skoro „nie ma już o czym pisać” można zwrócić się ku powtarzalnym, bezprzedmiotowym dochodzeniom.

Daniel Muzyczuk

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.