Edward Okuń

W twórczości Edwarda Okunia zauważalne są zapożyczenia z XV-wiecznej sztuki włoskiej, malarstwa Bractwa Prerafaelitów, ale także osadzenie w nurcie secesyjnym. W rezultacie artysta wypracował własny styl nie znajdujący bezpośrednich naśladowców wśród artystów polskich. Okuń malował portrety, kompozycje symbolistyczne, pejzaże. Był także doskonałym ilustratorem. Wśród najważniejszych jego prac wymienić można m.in. Portret żony artysty (1907), Autoportret (1911) oraz kompozycję My i wojna (1923). 

Edward Okuń urodził się w podwarszawskiej Wólce Zerzeńskiej. Osierocony przez oboje rodziców, znalazł się pod opieką dziadków. W wieku osiemnastu lat rozpoczął naukę w Gersonowskiej Klasie Rysunkowej. W 1891 roku podjął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie uczył się do 1893. Wówczas zdecydował o wyjeździe do Monachium. Po roku nauki w prywatnych pracowniach malarskich artysta przeniósł się do Paryża, by studiować w Académie Julian. Ostatnim etapem edukacji artystycznej Okunia był powrót do Monachium, gdzie od 1897 uczył się u Szymona Hollósy'ego. Wówczas już od roku żoną artysty była Zofia Wanda Tolkemit, jego kuzynka. W 1898 roku para przeprowadziła się do Włoch.  

Okuń był zafascynowany nie tylko lokalną sztuką, ale również tamtejszymi krajobrazami i naturą, co szybko znalazło odzwierciedlenie w jego malarstwie. Aż do 1921 roku artysta wraz z żoną mieszkał w Rzymie, ale często odbywał podróże artystyczne do innych miast Italii. Ich rezultatem były liczne pejzaże, malowane przy użyciu jasnej, świeżej palety. Kompozycje te, pełne światła południa, uznać można za swoiste malarskie zapiski letnich wypraw. Niejednokrotnie zwraca uwagę także ich swobodne kadrowanie, sprawiające wrażenie spontanicznego uchwycenia chwili. Najczęściej jednak Okuń tworzył w sposób wymagający dużego skupienia, lubił osadzać swoje prace na tle historycznym czy literackim. Zafascynowany malarstwem włoskiego quattrocenta, postaci na obrazach wielokrotnie przedstawiał w stylizowanych kostiumach, jak w przypadku Autoportretu z żoną na tle Anticoli Corrado (1900). 

Ciekawy nurt w twórczości Edwarda Okunia stanowią obrazy odwołujące się do archetypu artysty owładniętego mocą swojej sztuki, osamotnionego i niezrozumianego przez otoczenie. Po raz pierwszy Okuń odniósł się do tej tematyki w obrazie Sen Paganiniego (1898), a potem powracał wielokrotnie, m.in. w kompozycjach Filistrzy (1904) oraz Cztery struny skrzypiec (1914). Niezwykle istotna dla twórczości Okunia była fascynacja światem podań i baśni. Artysta odwoływał się do uniwersalnych wartości, jak w kompozycji Walka dobra i zła (ok. 1900), ale także legend, m.in. w pracach Rycerz i rusałka (1900-1910), Legenda (1900-1910), Zwycięzca (1910), Bajka (Rezonans w katedrze) (1913). 

Przez cały okres pobytu we Włoszech Okuń utrzymywał bliskie relacje z polskim środowiskiem artystycznym. W 1899 roku odbyła się pierwsza samodzielna wystawa prac Okunia w warszawskim Salonie Aleksandra Krywulta, z którym współpracował przez kolejne lata. Swoje obrazy prezentował również wielokrotnie w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. Niezwykle istotna była dla Okunia działalność ilustratorska, którą zainicjowała znajomość z Zenonem Przesmyckim. Począwszy od 1901 roku przez sześć kolejnych lat Okuń wykonywał projekty dla periodyku Chimera. Najbardziej znanym rysunkiem artysty wykonanym na potrzeby czasopisma jest kompozycja Noc, (okładka zeszytu nr. 20/21 z 1904 roku). Tworzył również ilustracje do tomików wierszy m.in. Jana Kasprowicza i Leopolda Staffa, wydanych nakładem Księgarni Polskiej we Lwowie. Od 1906 roku współpracował także z czasopismem Jugend wydawanym w Monachium. 

W 1921 roku Edward Okuń przeprowadził się do Warszawy, gdzie zakupił kamienicę przy Rynku Starego Miasta. Pozostawał nadal aktywny zawodowo, uczestniczył w wystawach krajowych oraz zagranicznych. Był także związany z warszawską Szkołą Sztuk Pięknych, której od 1930 roku był profesorem. 

W 1944 roku należąca do Okunia kamienica uległa zniszczeniu, a wraz z nią wiele zmagazynowanych w niej prac malarza. Artysta wyjechał z pogrążonej w wojnie Warszawy do Skierniewic, gdzie został zastrzelony na ulicy w styczniu 1945 roku. 

W kolekcji Muzeum znajduje się jedenaście prac Edwarda Okunia.