Film

Wystawa przybliżała praktykę Krzysztofa Wodiczki, pioniera działań artystycznych w przestrzeni publicznej, jednej z najbardziej znaczących postaci sztuki krytycznej. Wodiczko, podtrzymując tradycję awangardy, wypracowuje technologię niezgody i przekształcania rzeczywistości – wydobywa krytyczny i utopijny wymiar sztuki rozumianej przez niego jako praktykowanie demokracji.

Wystawa „Na rzecz domeny publicznej" ukazywała zróżnicowany dorobek artysty, podkreślając jednocześnie znaczenie jego wczesnej twórczości, w której zostało zainicjowane przejście od zagadnień artystycznych do problematyki społecznej oraz od sfery prywatnej  do przestrzeni publicznej. Na ekspozycji w retrospektywnym przeglądzie prac – w nie do końca chronologicznym układzie – znalazły rozwinięcie zasadnicze wątki działań artystycznych Wodiczki z lat 1969–2014.
Prace z lat 70. zostały przypomniane jako kluczowe dla jego późniejszej praktyki, w której imperatyw etyczny łączy estetykę z polityką. Okres ten charakteryzują interdyscyplinarne eksperymenty oraz łączenie konstruktywistycznej tradycji z doświadczeniami projektanta i neoawangardowego artysty sytuującego się w kontekście ówczesnych wydarzeń.

Ilustracją tych zainteresowań są zapisy działań o charakterze performatywnym, seria ironicznych, autoportretowych realizacji, obiekty, rysunki i dokumentacje dotyczące pierwszych działań  w przestrzeni publicznej.  Specjalnie na wystawę zrekonstruowana została wielka, przestrzenna instalacja z 1972 roku, wprowadzająca odbiorców w długi korytarz tytułowego „Przejścia". Kolejną z kluczowych prac z tego okresu są „Odniesienia", praca w której obrazy z różnych historycznych epok wyświetlane są na płótnach z namalowanymi liniami. Zawarte w niej analityczne spojrzenie na ideologiczny wymiar przedstawienia znalazło rozwinięcie na początku lat 80. w monumentalnych projekcjach w przestrzeni publicznej.

Pracę Krzysztofa Wodiczki „na rzecz domeny publicznej" oraz jego wysiłki czynienia przestrzeni wspólnej dostępną dla różnych grup użytkowników pokazuje obszerna dokumentacja, obejmująca wybór z około 90 projekcji zrealizowanych w miastach różnych krajów i kontynentów. Od tych pierwszych z początku lat 80., analizujących sens polityczny architektury jako nośnika władzy, poprzez szereg realizacji poddających krytycznej lekturze zapisaną w budowlach historię lub realizowanych w odpowiedzi na wydarzenia polityczne – projekcje Wodiczki odrzucają oficjalne narracje pomnikowej historii i przeciwstawiają się monopolizowaniu pamięci zbiorowej. Zaprezentowane na wystawie filmowe zapisy przypominają monumentalne projekcje realizowane od połowy lat 90. z użyciem techniki wideo, w których Wodiczko ożywiał budynki i pomniki obrazami i głosami bezdomnych, imigrantów, ofiar przemocy, weteranów wojennych.

Przykładami rozwijania filozofii dialogu są Instrumenty ksenologiczne i „Pojazdy", realizowane i testowane od 1989 roku w Europie i Stanach Zjednoczonych. Wodiczko, projektant z wykształcenia, wypracowywał coraz bardziej zaawansowane technologicznie urządzenia służące Innym do pojawiania się w sferze publicznej, bycia w niej widzianymi i słyszanymi.

Prace z ostatnich lat pokazują udział Wodiczki w antywojennych debatach. Postulowana przezeń idea „rozbrajania pamięci" znajduje przełożenie w projektach dekonstruujących pamięć wojen i przemocy, co miało swój początek we wcześniejszej praktyce artysty. Spektakularnym przykładem tej postawy jest projekt Światowego Instytutu Obalenia Wojen – propozycja obudowania Łuku Triumfalnego w Paryżu architektoniczną konstrukcją-instytucją, działającą na rzecz rozbrajania kulturowych mitów powstałych wokół wojen. Projekt zilustrowany na wystawie wielkoformatowymi wizualizacjami jest estetyczną i polityczną odpowiedzią artysty na potrzebę wypracowywania publicznych dyskursów antywojennej kultury.


Kuratorka: Bożena Czubak
Koordynatorka: Beata Bocian