Wiktoria Jadwiga Julia Goryńska
Artystka graficzka, krytyk sztuki, sportsmenka. Urodziła się w żydowskiej rodzinie w Wiedniu w 1902 roku. W latach 1909-1914 mieszkała z rodziną w Anglii, następnie w czasie pierwszej wojny światowej znów w Wiedniu, gdzie w Kunstgewerbeschule uczyła się rysunku u Franza Cizeka a grafiki u Rudolfa von Larischa. Do Warszawy przyjechała w 1918 roku i tutaj uczęszczała do pracowni Konrada Krzyżanowskiego w Szkole Sztuk Pięknych. W latach 1923–1927 przeszła przez pracownie Tadeusza Pruszkowskiego i Władysława Skoczylasa w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W międzyczasie mieszkała w Berlinie, gdzie pobierała prywatnie nauki malarstwa u Willy Jaeckela, następnie spędziła kilka miesięcy w Paryżu i kilka miesięcy w Londynie, gdzie pracowała w drukarni. Od 1929 roku członkini Związku Polskich Grafików „Ryt”. Nagradzana na wielu krajowych i międzynarodowych konkursach oraz wystawach artystycznych; w tym złotym medalem na Wystawie Sztuki Maryjnej we Florencji w 1934 roku oraz srebrnym medalem na Międzynarodowej Wystawie Sztuki i Techniki w Paryżu w 1937 roku.
Goryńska należała do najlepszych grafików międzywojnia. Wyróżniała ją różnorodność tematyczna oraz wirtuozeria w drzeworycie i linorycie, umiejętność wydobycia zróżnicowanych faktur, precyzja linii obok przedstawiania głębokiej czerni obszernych płaszczyzn. Cykl Joanna d’Arc , Wiedźmy, Pieta, Zwierzęta, a szczególnie koty zaskakują maestrią w oddaniu oczu i sierści. Autoportret Przy telefonie, drzeworyt z 1931 roku ukazuje niezłomną, pewną swych talentów i cieszącą się wolnością, modną młodą kobietę. Doceniono Goryńską zakupem jej najlepszych grafik do ozdoby transatlantyku Piłsudski. Podróżni udający się do Polski przez kilka dni rejsu oswajali się z wiodącym nurtem ówczesnej polskiej grafiki, szerzej sztuki. Artystka była patriotką, żołnierką Armii Krajowej, pracowała w redakcji Biuletynu Informacyjnego. Walczyła w powstaniu warszawskim 1944 i zamęczona w KL Ravensbrück zmarła w kwietniu 1945 roku. Gdyby przeżyła i wróciła do Polski zapewne miałaby duży wpływ na polskie powojenne życie artystyczne.
Grafiki Wiktorii Goryńskiej dostępne w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie – Oddział Czapskich, Biblioteki Jagiellońskiej, Muzeum Sztuki w Łodzi i Muzeum Narodowego w Warszawie.
Ryszard Rau
