Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pieta" to drzeworyt wykonany czarną farbą na cieniutkim jak bibułka papierze. Większą część kompozycji zajmuje postać siedzącej frontalnie Matki Boskiej, trzymającej na kolanach ciało Chrystusa zawinięte w pasiastą draperię. Prawą rękę Najświętszej Marii Panny całuje młody Jan Ewangelista. W tle widać nocny pejzaż. Wiktoria Goryńska odwołuje się tu do znanego wyobrażenia Matki Boskiej opłakującej syna po zdjęciu z krzyża. Dobrze zorientowana w tematyce religijnej artystka oprócz Marii umieściła w kompozycji postać Jana Ewangelisty, który według tradycji znajdował się w gronie siedmiu osób, które pozostały przy Jezusie. Przedstawienia ukazujące jedynie tę trójkę należą do rzdszych, Św. Jan znacznie częściej pojawia się razem z Marią Magdaleną. Nie jest to jednak motyw niespotykany, obecny jest m.in. w obrazach Giovanniego Belliniego, malarza włoskiego renesansu tworzącego przede wszystkim dużych rozmiarów kompozycje ołtarzowe. W świetle Ewangelii, Jana uważa się za najmłodszego z apostołów i szczególnie umiłowanego ucznia Chrystusa. Według tradycji chrześcijańskiej jest on patronem m.in., introligatorów, litografów i papierników. Być może właśnie dlatego Goryńska zdecydowała się go umieścić w swojej kompozycji. Po drugiej stronie Matki Boskiej, zaraz za opadająca ręką Jezusa, znajduje się oset. W Biblii symbolizuje on świat poza rajem, wspominany jest w kontekście przekleństwa i zniszczenia, uważany jest też za roślinę potępionych. W kulcie maryjnym pojawia się także inna jego odmiana – oset mleczny (ostropest plamisty), o liściach pokrytych plamami, które według podań powstać miały z mleka Maryi. Być może umieszczając w kompozycji tę właśnie roślinę Goryńska odwołuje się do tej drugiej, właściwej raczej dla ludowego katolicyzmu, symboliki.

W „Piecie" artystka stosuje właściwą dla siebie monumentalizację postaci. Buduje kontrasty w oparciu o duże czarne i białe płaszczyzny, nie unikając przy tym subtelnych roślinnych ornamentów. W grafice widoczne są nawiązania do tradycji drzeworytu angielskiego i stylistyki znanej z prac artystów z kręgu prerafaelitów. Goryńska, która dorastała w Anglii, już na wczesnym etapie życia zetknęła się z książkami ilustrowanymi w duchu ruchu Arts and Crafts, co niewątpliwie wywarło silny wpływ na estetykę jej prac. Pozwoliło jej to wytworzyć własny unikatowy styl i nie ulec zbyt silnemu wpływowi prymitywno-ludowej stylizacji Władysława Skoczylasa, w którego pracowni studiowała w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Od mistrza przejęła jedynie charakterystyczną formę „grzebienia” wzmacniającą wrażenie zrytmizowania kompozycji

Praca powstała w czasie, gdy artystka należała do Stowarzyszenia Artystów Grafików „Ryt", a w 1934 roku za drzeworyt „Pieta" Wiktoria Goryńska otrzymała złoty medal na wystawie „Madonna widziana przez kobietę" we Florencji.