Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Praca „Etap I, II, III\" to zestaw trzech barwnych filmów z dźwiękiem, którym Marek Rogulski nadał całościową formę w momencie przekazania ich do Muzeum Sztuki w Łodzi. Obrazy zostały w większości zrealizowane na morenie polodowcowej rozciągającej się wokół Gdańska oraz w mieszkaniu artysty w wieżowcu. Od lat 70. polodowcowe wzgórza z okolic Trójmiasta zajmują szczególne miejsce w twórczości Rogulskiego, stanowiąc „pierwotny\" punkt odniesienia dla całej jego aktywności. Powstała kilkanaście tysięcy lat temu i ukształtowana przez cofający się lodowiec rzeźba terenu skierowała rozważania artysty na zagadnienie ewolucji. Była również inspiracją do badań nad kolejnymi etapami rozwoju myśli i kultury oraz nad procesem przeobrażania się świadomości i uwarunkowań ludzkiej percepcji. Studia te, prowadzone od 1983 roku, kiedy powstały jego pierwsze modele hominidów, do 1999, dotyczyły czasów prehistorycznych (emocje i seksualność), kultur archaicznych (magia i symbole), mitycznych (mit), aż do modernizmu i postmodernizmu (podmiot i kontekst) i legły u podstaw projektu „Poza Postmodernizmem\", który jest przez Rogulskiego realizowany od 2000 roku do dziś. Artysta chciał sam na sobie sprawdzić wpływy i siłę oddziaływania światopoglądów, poddać się ich presji oraz, jak pisał w katalogu do wystawy „HIPERBOLA – bańki, chmury, modele i fantomy\" (2015), „wyłuskać jakąś nową jakość z całokształtu tych praktyk. Badając przeszłość wysunąć wnioski na temat przyszłości”.

Jednocześnie morena polodowcowa stała się dla niego jednym z obszarów prymarnej energii możliwej do transformowania w laboratoryjnych warunkach sztuki. Pragnienie projekcji energii jest jednym z kluczowych zagadnień twórczości Rogulskiego. W transowych, wręcz ekstatycznych realizacjach artysta stara się ją odnaleźć poprzez nawiązanie kontaktu z innymi sferami duchowymi symbolizowanymi m.in. przez motyw krwi, śmierci lub czaszki. Filmy „Etap I, II, III\" to „zapis wizji psychotycznej, zdalnego magicznego oddziaływania, podróży astralnej, obsesji, urojenia, nieświadomego stopienia, połączenia bezosobowego z nadosobowym, mikroświata z makroświatem, komórki z kosmosem itp.”. Zawarta w nich myśl znajduje odbicie w warstwie wizualnej – samym materiale filmowym, w którym podkreślona została niedoskonałość procesu filmowania, a także rozpad i destrukcja obrazu. Na pracę składają się nagrania zrealizowane przez Rogulskiego w latach 1991-1992, połączone z obrazem found footage. Ich struktura jest chaotyczna, montaż prosty, a niedoskonały obraz rejestrowany z monitora ukazuje przewijanie „na żywo” obsesyjne zapętlenia i powtórzenia. Artysta zainteresowany archaizacją początku kina, dąży tu do ukazania procesu filmowania i montażu, jak sam mówi „od podszewki”. Służy temu też wprowadzanie uproszczeń charakterystycznych dla pierwszych niemych filmów - w narracji pojawiają się nawet bezpośrednie nawiązania do zrealizowanej w 1902 roku „Podróży na księżyc\" Georgesa Mélièsa.

Na „Etap I\" składają się dwa filmy „10Hz\" i „Mrok\". „Etap II\" zawiera materiał „Kontury urojone\". Z kolej „Etap III\" jest celowym powtórzeniem materiału drugiego. Filmy są przez artystę traktowane jako swoista trylogia i całość, choć można je też oglądać osobno.

Marek Rogulski obok realizacji artystycznych zajmuje się także tworzeniem muzyki. W omawianych filmach ekstatyczna, „pierwotna” ścieżka dźwiękowa była przez niego nagrywana \"na żywo\" do obrazu.

Dorota Stolarska-Kultys