Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Krótkim scenom, w których centrum znajduje się ciało artystki, towarzyszy seria prostych, mocnych deklaracji, np. „To mój ekshibicjonizm. To mój gniew. To mój ból”. Bohaterka zawłaszcza przestrzeń ciałem i głosem. Kieruje obiektyw kamery na siebie, dąży do konfrontacji z otoczeniem. Film jest żądaniem dopuszczenia do głosu, ale też świadectwem i narzędziem do ustanawiania własnej tożsamości i wyzwolenia się ze społecznych oczekiwań. Barbara Hammer, autorka i zarazem bohaterka filmu, to ikona filmu eksperymentalnego oraz pionierka kina lesbijskiego.

„Konwencja łącząca męskość z aktywnością kształtuje większość popularnych form narracyjnych, czy to w kinie, folklorze, czy w micie...” pisze Laura Mulvey w jednym ze swoich tekstów poświęconych spojrzeniu w filmie.

X to spojrzenie na kobietę, która zmienia się pod wpływem języka. Jak ujmuje to Mulvey „obraz staje się emocjonalnym znaczącym (signifier) wobec oschłego słowa”. Bohaterka jest ekshibicjonistką i nie wstydzi się tego. Stoi na głowie, zakłada maskę, wsiada na motor i z szablą w dłoni walczy z mężczyzną. Powtarza: „Ja, ja, ja… to jest mój ekshibicjonizm”. Onanizuje się stojąc w oknie. Płacze. W dłoniach trzyma granat, na brzuchu, łonie i na piersiach – kawałki mięsa. Jest wariatką, czarownicą – niedopasowaną, śmieszną? Jej ciało zawłaszcza przestrzeń, agresywnie przejmuje kontrolę nad otoczeniem, chce walki i konfrontacji.

Walcząca kobieta to Barbara Hammer, autorka filmu, która kieruje kamerę na siebie samą, opowiadając o seksualnym wyzwoleniu. Jej twórczość jest nieustannym namysłem nad sposobami pisania historii i nad tym, jak media przedstawiają kobiety. Interesują ją tematy, które w pewnych kręgach do tej pory wzbudzają kontrowersje: kobiecy orgazm, menstruacja, kwestie związane z reprodukcją. Należy do pokolenia feministycznej „drugiej fali” akcentującej esencjalistyczną różnicę między płciami. Jej nazwisko wymienia się pośród takich reżyserek jak Su Friedrich, Sadie Benning, Jan Oxenberg, Andrea Weiss, Greta Schiller. Barbara Hammer jest też autorką pierwszego lesbijskiego filmu Dyketactics (1974).

Aleksandra Jach