Galeria fotograficzna

„Archiwa przyszłości” to projekt realizowany we współpracy Muzeum Sztuki w Łodzi z Artpool Art Research Center, Museum of Fine Arts – Central European Research Institute for Art History i Instytutem Polskim w Budapeszcie. Rozpoczął się wiosną tego roku od dwóch wizyt studyjnych w Łodzi i w Budapeszcie. Celem pierwszej części projektu było zapoznania się z zawartością archiwum Artpool założonego przez Györgyego Galántaia i Julię Klaniczay w 1979 r. i Biura Poezji założonego przez Andrzeja Partuma w 1971 r. Oba archiwa związane są ze sztuką poczty i siecią artystów lat 70. i 80. XX wieku co stanowiło okazję do ich porównania pod względem struktury i zawartości oraz przeprowadzenia indywidualnej analizy tematów, geografii i chronologii materiałów.

Efektem spotkań studyjnych jest wspólna wystawa w Galerii Platan Budapeszcie zaplanowana w dniach 5-7.11.2024.  Instalacja prezentuje wyniki prac dwóch zespołów badawczych z Polski i Węgier nad archiwami Artpool i Biura Poezji. Dokumenty z obu archiwów przywołują specyficzne doświadczenie życia za żelazną kurtyną, a także wiele kluczowych alternatywnych zjawisk takich jak poezja wizualna, sztuka poczty, prywatne galerie, manifesty, druki własne. Zawierają prace artystów takich jak Ewa Partum, KwieKulik, Józef Robakowski, Leszek Przyjemski, Koji Kamoji, Abdelard Lagtaa, Gabor Toth, Dora Maurer, Anna Banana, Klaus Groh, Jiří Valoch.
Materiały prezentowane będą z wykorzystaniem wielkoformatowych interaktywnych ekranów dotykowych tzw. Magic Wall. Dzięki wykorzystaniu nowoczesnej technologii wystawienniczej materiały fizycznie zlokalizowane w osobnych i oddalonych miejscach zostały połączone w jednej przestrzeni, w Galerii Platan w Budapeszcie. Inwestycja w rozwiązanie cyfrowe pozwoli zaprezentować obszerny materiał według opracowanych scenariuszy wykorzystujących wątki zaczerpnięte z obu archiwów. Krótki czas ekspozycji jest nawiązaniem do efemerycznych działań organizowanymi przez artystów z lat 70. i 80. XX wieku. Instalacja ma być impulsem do dalszych samodzielnych badań archiwów oraz odpowiedzią na wyzwanie Györgya Galántaia do tworzenia "aktywnego archiwum" czyli kontynuacją działania z wykorzystaniem zgromadzonego materiału.
Wydarzeniu towarzyszyć będą: konferencja prasowa, wernisaż oraz blok wykładów.

Wernisaż zaplanowany jest na 5.11 o godz. 17.30.
Wykłady odbędą się 7.11 o godz. 17.30 Maciej Cholewiński wygłosi wykład pt. "Muzeum Sztuki w Łodzi: historia , zbiory, archiwa. Jedno z nich należy do Partuma", Julia Klaniczay opowie krótko o historii i kolekcji Artpool.

Zadanie: Archiwa przyszłości realizowanego w ramach programu Kultura inspirująca we współpracy z Artpool Art Research Center, Museum of Fine Arts - Central European Research Institute for Art History i z Instytutem Polskim w Budapeszcie
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kultura inspirująca.

Archiwa Przyszłości: Biuro Poezji i Artpool
Artyści są jak sejsmografy „przeczuwające” przyszłe ruchy tektoniczne. W tej samej dekadzie lat 70. XX wieku w Budapeszcie i w Warszawie powstały nietypowe instytucje: Artpool György Galántaia i Júlii Klaniczayi oraz Biuro Poezji Andrzeja Partuma. Dla wszystkich było jasne, że dzieje się coś nadzwyczajnego. Choćby dlatego, że nieposłuszeństwo było przez władze bardzo niemile widziane. Biura i archiwa to domena państw.
Z czasem artystyczne przestrzenie stworzone przez Galántaia i Klaniczayi oraz Partuma przekształciły się w prawdziwe Archiwum i całkiem prawdziwe Biuro pełne materiałów i spraw do załatwienia, czyli korespondencji, porządkowania papierów, przyjmowania wizyt gości. Czym się zajmowali, co zaprzątało ich uwagę? Miejmy świadomość, że w działaniach uczestniczyli twórcy z tej i z tamtej strony żelaznej kurtyny, przez co ich doświadczenia i codzienność były skrajnie różne. Upływ czasu sprawił jednak, że kontekst polityczny odsunął się nieco w cień. Na pierwszy plan wysunęły się natomiast idee, które dopiero dziś, po kilku dziesięcioleciach, stały się naturalną częścią społecznego życia.

Interesanci Archiwum i Biura stawiali przede wszystkim mnóstwo pytań. O formy samoorganizacji, budowania sieci, utrzymywania międzynarodowych kontaktów. O kształt wzajemnych relacji, sposoby komunikowania się. Zakres interwencji w rzeczywistość, chęć i możliwości wprowadzania zmian w społeczeństwie. Niektórzy pisali manifesty. Zastanawiano się nad rozszerzaniem możliwości używanego języka i znaczeń poszczególnych słów. Próbowano tworzyć nowe alfabety. Powstawała poezja wizualna. Poświęcano miejsce ekologii. Poruszano tematy – wówczas pionierskie, iście rewolucyjne, nierozpoznane i właściwie nieistniejące w przestrzeni debaty publicznej przynajmniej we wschodniej części Europy, jak tożsamość, feminizm, ruchy emancypacyjne. Kontestowano. Sprzeciwiano się.

Przeglądanie zebranych w Budapeszcie i w Warszawie materiałów jest niezwykłym przeżyciem. Epistolograficzny charakter zbiorów – pamiętajmy, że przybywały do zainteresowanych przede wszystkim pocztą - narzucał formę i format prac, niewielkich, skrótowych, wypełnionych rysunkami, komentarzami, krótkimi formami literackimi, spostrzeżeniami.
Czym były wtedy? Rozmową. Czym są dziś? Listami wysłanymi w przyszłość.  

Maciej Cholewiński