Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Zasiew" to niewielkich rozmiarów rzeźba w kształcie kostki z żywicy poliestrowej, w której zatopiona została damska rękawiczka pokryta kiełkującymi nasionami rzeżuchy. Powstała w 2000 roku praca odnosi się do działań artystki przeprowadzanych przez nią w latach 70. XX wieku. To wówczas w pracach Teresy Murak pojawiła się rzeżucha, stając się dla niej głównym narzędziem, służącym do odtwarzania powtarzalnych cyklów ogrodniczych. Artystka wybrała jadalną, jednoroczną roślinę, rosnącą wyjątkowo szybko, nie tylko w gruncie, ale także na innych podłożach. Dostrzegła jej żywotność, a także możliwość namacalnego obserwowania procesu wegetacji – kiełkowania, wzrostu i obumierania. Właściwości te wykorzystała w swoich pracach, hodując rzeżuchę na ubraniach, obiektach przestrzennych czy podczas performance. Pierwsza tego typu realizacja powstała w 1972 roku w łazience domu studenckiego Dziekanka. Uciekając od miejskiego zgiełku, pochodząca ze wsi artystka stworzyła swój własny mikro ogród na niewielkiej koszulce, którą obsiała ziarnami rzeżuchy. Był to moment przełomowy, który zapoczątkował serię kolejnych realizacji, wynikających z „kooperacji” artystki z rośliną i czasem, który w pracach Murak również odgrywa niebagatelne znaczenie. Status obiektów był niejednoznaczny - były częściowo ożywione i zależne od autorki tylko do pewnego stopnia. Mogła ona jedynie zasiać i pielęgnować ziarna, ale ostateczny kształt pracy był trudny do przewidzenia. Wiosną 1974 roku Murak obsiała rzeżuchą długi płaszcz z kapturem, w którym przez trzy godziny spacerowała po centrum Warszawy w ramach akcji zatytułowanej „Procesja". Istotne i zarazem mistyczne znaczenie miała tu intymna i bezpośrednia łączność, jaka nawiązała się między porastającymi ubranie roślinami, a ogrzewającym je nagim ciałem artystki. W warstwie symbolicznej tego działania można dostrzec formę powrotu do natury. Murak wracała do tego wątku wielokrotnie, także w późniejszych pracach, jak choćby w akcji „Zasiew 30 – Kolebka" z 1975 roku, podczas której przez kilka dni hodowała rzeżuchę w zagłębieniu swojej dłoni.

Ważnym punktem odniesienia dla artystki jest duchowość chrześcijańska. W jej pracach obecne są też nawiązania do rytuałów związanych z kultem ziemi i płodności, a także do - dobrze przez nią znanych z rodzinnego domu - kobiecych czynności i obrzędów „pielęgnujących” ludzką codzienność. Nie bez znaczenia jest tu również symboliczne znaczenie rzeżuchy jako odradzającego się życia. Murak celebruje to misterium, utożsamiając je z proces twórczym.