Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Autoportret fotograficzny Stanisława Ignacego Witkiewicza w lustrach powstał w Petersburgu podczas I wojny światowej. Przedstawia artystę w wojskowym płaszczu i furażce, charakterystycznej czapce z niewielkim daszkiem. To mundur oficera armii rosyjskiej – Witkiewicz jako poddany rosyjski służył w czasie wojny w Pawłowskim Pułku Lejbgwardii. Brak tzw. cyfry Mikołaja II na pagonach oznacza, że portret został wykonany po wybuchu rewolucji lutowej 1917 roku. Portret współgra z wypracowaną przez artystę koncepcją osobowości jako ciągłego strumienia różnorodnych przeżyć.

„Zajmujecie się fotografią, a ja się nią bawię” – podobno miał powiedzieć Witkiewicz do znajomych fotografów. Nie świadczy to bynajmniej o niepoważnym podejściu do tej dziedziny twórczości, wręcz przeciwnie, zdanie to można rozumieć jako pewien program artystyczny wcielany w życie przy użyciu fotografii. Portret wielokrotny jest pracą, w której krzyżuje się kilka wątków twórczości Witkiewicza. Można w tym portrecie dostrzec skłonność artysty do idei sobowtórów, którą manifestował choćby swoimi licznymi pseudonimami: Witkacy, Witkasiewicz, Witkaze, Witkasik itp. W postaci Witkiewicza, zapatrzonej w swoje odbicia, można dopatrzeć się egocentrycznego rysu jego twórczości. Portret wielokrotny może też być odebrany jako rodząca się idea jedności w wielości, która była podstawą jego programu estetycznego. Przede wszystkim jednak zobaczyć tu można Witkacego rozkoszującego się specyficzną dziwnością świata.

Karol Jóźwiak (Cytat za: „Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm", red. Jarosław Lubiak, Małgorzata Ludwisiak, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2012, s. 592).