Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Władysław Strzemiński

Rysunki do "Teorii widzenia"

Udostępnij:
Datowanie: 1947-1950
Technika: rysunek
Sposób nabycia:przekaz
Data nabycia: 02.11.2016
Numer inwentarzowy:MS/SN/RYS/2168/1-89
Dzieło dostępne na ekspozycji:tak

Opis dzieła

Zespół 89 rysunków powstał jako ilustracja dla poszczególnych tez sformułowanych przez Władysława Strzemińskiego w książce Teoria Widzenia (wyd. I, 1958). Publikacja była podsumowaniem wykładów z historii sztuki, jakie artysta prowadził do 1950 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi i omawiała rozwój sztuki od prehistorii do impresjonizmu. Jej treść bazowała na rewolucyjnej w owym czasie idei ujęcia rozwoju zjawisk artystycznych w kontekście historii widzenia. Jak pisał Julian Przyboś: „Teoria widzenia nie uczy, jak malować, lecz pokazuje jak patrzono i malowano”. Dla Strzemińskiego widzenie miało przy tym charakter nie tylko fizjologiczny, związany z funkcjonowaniem narządu wzroku, lecz było także rezultatem zdolności postrzegania określonych zjawisk lub fenomenów. Ową zdolność, inaczej mówiąc – zbiór czynników warunkujących percepcję wizualną, artysta określał mianem „świadomości wzrokowej”. Jej rozwój wiązać się miał ze zmianami warunków życia poszczególnych społeczeństw i ich struktury na przestrzeni dziejów. Strzemiński rozpoczyna książkę od opisania widzenia konturowego, typowego dla ludów pierwotnych trudniących się polowaniem. Artysta ilustruje swoje tezy m.in. przerysami rytów skalnych. Następnym etapem w rozwoju „świadomości wzrokowej” jest kontur wypełniony rysunkiem linearnym. Według artysty taki sposób przedstawiania rzeczywistości jest charakterystyczny przede wszystkim dla ludów zajmujących się rolnictwem i hodowlą. Strzemiński do ilustracji swoich tez tworzy min. przerysy bogato zdobionych masek. Ostatnim typem widzenia, który został ukazany przy pomocy tej grupy rysunków jest widzenie sylwetowe. Według artysty rozwijało się ono paralelnie do sposobu ekspresji określanego jako „kontur w konturze”. Strzemiński omawia tutaj zagadnienia perspektywy rzutu równoległego prostego, problem rytmiki, jak również zagadnienie powidokowego przenikania składników formy pomiędzy przedmiotem, przedstawieniem figuralnym i architekturą. Sięga m.in. po przykłady reliefów, rzeźb, kolumn i waz ze starożytnej Grecji i Egiptu, jak również architekturę i rzeźbę średniowieczną. Kolejne rozdziały książki ilustrowane były już głównie reprodukcjami dzieł malarskich, które nie zostały przez artystę przygotowane w formie przerysów. Zespół rysunków, które znalazły się w Muzeum Sztuki, nie jest kompletny. Strzemiński pisał Teorię widzenia pod koniec życia. Jej wydaniem po śmierci artysty zajęli się jego uczniowie, w okresie odwilży postalinowskiej. Rysunki, rękopis i maszynopis książki trafiły do Muzeum Sztuki w Łodzi jako spuścizna córki artysty, Niki Strzemińskiej. Istnieje możliwość, że część przerysów była przygotowana przez studentów Strzemińskiego pod jego kierunkiem.

Maria Franecka

Bibliografia

Władysław Strzemiński, Teoria widzenia, Kraków : Wydawnictwo Literacki, 1958.,Władysław Strzemiński, Teoria widzenia, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 1969.,Władysław Strzemiński , Teoria widzenia, Łódź : Muzeum Sztuki w Łodzi, 2016.

Władysław Strzemiński
Władysław Strzemiński

Władysław Strzemiński, artysta i teoretyk, był czołowym przedstawicielem awangardy międzywojennej w Polsce. Urodził się w zaborze rosyjskim, w Mińsku, w rodzinie polskiej. Studiował w elitarnej Wojskowej Szkole Inżynieryjnej im. cara Mikołaja w Petersburgu. Podczas pierwszej wojny światowej doznał poważnych obrażeń, w wyniku których stracił jedną rękę, nogę i widzenie w jednym oku. Od 1917 roku bliżej zainteresował się sztuką i wtedy – lub rok później – poznał też swoją przyszłą żonę, Katarzynę Kobro. Od 1918 roku aktywnie działał w środowisku konstruktywistów rosyjskich. Już wtedy uczestniczył w posiedzeniach Pododdziału...

Inne dzieła tego artysty / artystki
Zobacz także
Powiązane obiekty