Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Kolineacja III" to rodzaj płaskorzeźby - forma przestrzenna wykonana z gładko polerowanego drewna polichromowanego połyskliwymi lakierami w barwach magenty, czerni, czerwieni i bieli. Praca należy do cyklu „Kolineacji", nad którym Stefan Krygier pracował od 1968 roku, podejmując problem przekształcania elementów formy. Kompozycja łączy w sobie surowy porządek geometrii zachowany w „ramie” z elementami organicznymi przypominającymi zaschniętą lawę. Gdzieniegdzie umieszczone zostały czarne i czerwone kulki, jak gdyby wychodzące, czy też „zrodzone”, z drewnianej konstrukcji. Artysta posługuje się w pracy kształtem i barwą, by ukazać zachodzące w dziele zależności formalne, zmienne związki między poszczególnymi elementami czy dialog kolorów. Jako uczeń, a później także bliski przyjaciel i współpracownik Władysława Strzemińskiego, podobnie jak on pojmował sztukę jako wytwór dociekań intelektualnych i miał do niej stosunek eksperymentalno-analityczny. W jego działalności artystycznej, jak sam zauważał, występowały „...dwa czynniki. Jeden to poszukiwanie nowego problemu; drugi to znajdywanie właściwej formy dla jego wyrażenia – określenia.” (Katalog wystawy „Stefan Krygier. Malarstwo, grafika, rzeźba. Wystawa jubileuszowa 40 lat pracy twórczej", BWA w Łodzi, 1988). Zgodnie z tą ideą powstał między innymi cykl, do którego należy omawiana praca. W matematyce kolineacje to przekształcenia geometryczne zachowujące współliniowość punktów, artysta zaś rozumiał je jako „przekształcenia abstrakcyjnych form w różnych punktach przestrzeni leżących na liniach prostych, oraz rozprzestrzenianie się tych form w określonych strefach.” (Katalog wystawy „Stefan Krygier", Galeria Współczesna, Warszawa, 1972). Zasada ta wyrażała się u niego w postaci dwuczęściowych układów, zarówno prostych, jak i bardziej złożonych, ukazujących różnorodne zależności i powinowactwa poszczególnych elementów. Prace mają związek z zainteresowaniem artysty zagadnieniami dotyczącymi percepcji i architektoniki. Tworzone przez niego reliefy miały za zadanie wskazywać odbiorcom nowe możliwości związków zachodzących między postrzeganiem zmysłowym, a procesami umysłu. Architektonika zaś służyć miała scaleniu obszaru postrzegania. W tym celu artysta wprowadzał do kompozycji elementy podobne pod względem kształtu, lecz zróżnicowane jeżeli chodzi o skalę czy miejsca w układzie. Tego rodzaju realizacje miały uczyć patrzeć i dostrzegać związki między kształtami.