Natalia (Natalia LL) Lach-Lachowicz
Sztuka konsumpcyjna
Datowanie: | 1972/1974 |
Technika: | film barwny bez dźwięku |
Rozmiar: | czas trwania 8 min 30 s min |
Sposób nabycia: | zakup |
Data nabycia: | |
Numer inwentarzowy: | MS/SN/K/5 |
Dzieło dostępne na ekspozycji: | tak |
Opis dzieła
„Sztuka konsumpcyjna" to film będący rozwinięciem i uzupełnieniem prac fotograficznych z cyklu o takim samym tytule. Jest to jedna z najlepiej rozpoznawalnych realizacji Natalii LL. Artystka fotografowała i nagrywała twarze zaproszonych do współpracy atrakcyjnych młodych dziewczyn, prosząc je o posługiwanie się w dwuznaczny sposób przedmiotami konsumpcji, których forma i kształt wywoływały silne erotyczne skojarzenia. Artystka analizowała w ten sposób gesty i ich rolę w komunikacji, a także relację sfery wyobrażonej i realnej. Zwracała uwagę na automatyzm skojarzeń, przewrotność naszej wyobraźni, którym, jak sama później pisała, jako odbiorcy ulegamy, obserwując młode kobiety z ogromną namiętnością i nieskrywaną radością zjadające, ssące i liżące paluszki, parówki i banany, czy wypluwające kisiel. W aluzji do oralnego seksu widziała radość życia, niepozbawioną jednak świadomości jego nieuniknionego końca, czemu wyraz dała w zrealizowanej pod koniec lat 80. serii prac „Trwoga paniczna".
Punktem wyjścia dla „Sztuki konsumpcyjnej" było rozwinięte na początku lat 70. XX wieku zainteresowanie artystki rejestrowaniem rzeczy pospolitych i codziennych czynności takich jak jedzenie, spanie czy mówienie. W ramach hasła „sztuki permanentnej” głoszonego przez grupę Permafo, którą Natalia LL tworzyła wraz ze Zbigniewem Dłubakiem, Andrzejem Lachowiczem i Antonim Dzieduszyckim, artystka dokumentowała zwyczajne sytuacje w możliwie bezpośredni sposób. Szczególnie fascynująca stała się dla niej zdolność wchłaniania materii zewnętrznej – konsumowanie. To przy okazji rejestrowania jedzących dziewczyn dostrzegła w tej czynności coś niezmiernie erotycznego. Jak wspominała w jednym z wywiadów: „One w taki erotyczny sposób zajadały. A zachodnia krytyka mówiła i pisała, że jest to sztuka krytyczna pokazująca, że w PRL-u nie było niczego, tych parówek, bananów. To była sztuka krytyczna, która obnaża PRL.” (Natalia LL w rozmowie z Agnieszką Sural, Culture.pl, 2015). W istocie prace Natalii LL można również interpretować przez pryzmat deficytu dóbr w socjalizmie. W swojej nawiązującej do reklamy formie ukazują pewien dwuznaczny status kultury konsumpcyjnej w Polsce lat 70. XX wieku, z jej silnie rozbudzonymi potrzebami pochłaniania towarów, zwłaszcza tych zachodnich, ograniczonymi jednak przez niedostatki socjalistycznej gospodarki. Począwszy od 1972 roku niemal cała twórczość artystki stała się konceptualną zabawą z konsumpcją.
W latach 90. XX wieku prace Natalii LL zaczęły być interpretowane także z perspektywy feministycznej. Agata Jakubowska dostrzegła w nich manifestację wyzwolenia kobiety z przypisanej jej konwencjami pozycji. Fotografie i wideo ukazujące wizerunki atrakcyjnych dziewczyn nie mają tu na celu zaspokojenia męskiej seksualności, ale skupiają się całkowicie na kobiecie i rozkoszy, której doświadcza. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju odwróceniem patriarchalnego paradygmatu.
Dorota Stolarska-Kultys