Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Dwa rysunki tuszem na papierze to prawdopodobnie ilustracje przeznaczone do druku. Od drugiej połowy lat 20. XX wieku Janusz Maria Brzeski zajmował się projektowaniem graficznym i współpracował z licznymi wydawnictwami. Jego prace doceniano nie tylko w Polsce, ale także zagranicą. Podczas swojego pobytu w Paryżu w latach 1929–1930 był chętnie zatrudniany przez agencje reklamowe i redakcje tygodników (m.in. magazyn „Vu”), tworzył również rysunki dla francuskich domów mody. Po powrocie do Polski współpracował z koncernem „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Aczkolwiek najlepiej znane są jego fotomontaże i kolaże drukowane w czasopismach „As” i „Tajny Detektyw”, Brzeski jest również autorem licznych prasowych rysunków. W dwudziestoleciu międzywojennym za sprawą masowości druku prasa przeżywała swój rozkwit, krzycząc nagłówkami i na bieżąco komentując wydarzenia ze świata, wpisywała się w nowe dynamiczne tempo życia. Przyczyniła się również do zmiany odbioru sztuki. Otwierając przed artystami nowe obszary działań, razem z plakatem i reklamą, wyprowadziła sztukę z muzeów i salonów na ulice. Okres międzywojenny to moment przełomowy, w którym kultura wysoka zaczęła się przenikać z kulturą masową. Wielu artystów podejmowało wówczas współpracę z magazynami i wydawnictwami, prezentując w nich prace niczym nieustępujące realizacjom pokazywanym na wystawach.

Dwa omawiane rysunki ukazują codzienność międzywojnia, poruszając popularne wówczas tematy. Pierwszy przedstawia nabrzeże, przy którym stoją statki. Nie wiemy tego na pewno, ale z dużym prawdopodobieństwem możemy podejrzewać, że jest to Gdynia, którą Brzeski zilustrował również w dyptyku „Dwa oblicza portu" narysowanym bardzo podobną kreską i utrzymanym w takiej samej estetyce. W drugiej połowie lat 20. XX w. „miasto z morza” stało się najnowocześniejszym portem nad Bałtykiem i dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem morskim. Rozbudowa Gdyni zajmowała również ważne miejsce w państwowej propagandzie i kreowaniu wizerunku Polski Morskiej. Morze stało się częstym tematem podejmowanym w prasie, która ukazywała je nie tylko jako „okno na świat” ważne z punktu widzenia handlowego i militarnego, ale także jako miejsce wypoczynku zgodne z nowoczesnym stylem życia, w którym ruch i sport zajmowały istotne miejsce. W 1935 roku Brzeski uwiecznił Gdynię także w znajdującym się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi, fotograficznym reportażu, skupiając się w nim na jej przemysłowym charakterze.

Drugi rysunek ukazuje policjanta zatrzymującego samochody na tle miejskich zabudowań i narysowanych szkicowo sylwetek ludzi przypominających zmierzających do pracy robotników. Nie wiemy, do jakiej konkretnej sytuacji odnosi się ilustracja, niemniej jednak autor zawarł w niej obraz międzywojennego miasta z jego gwarem, ruchem ulicznym i dynamiką, za którą stoi między innymi upowszechnienie się automobilu jako nowoczesnej formy transportu.