Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografie z lat 1977-1987 to zbiór wczesnych prac artysty. Zdjęcia powstały zanim Janusz Leśniak podjął decyzję o skupieniu się na jednym temacie – zapisie obecności cienia uchwyconego w momencie fotografowania. Fotografie tego typu, zwane „leśniakami”, są przez niego realizowane konsekwentnie od drugiej połowy lat 80., choć pierwsza powstała już w 1964 roku. Ich obszerna reprezentacja znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi.

Prace Leśniaka cechuje wyjątkowe wyrafinowanie pod względem estetycznym, porządek, harmonia i oszczędna forma. Fotografie są komponowane w sposób przemyślany, często centralnie, a żaden ich element nie wydaje się przypadkowy. Istotny ich aspekt stanowią światło i cień. Artysta wyłapuje z rzeczywistości plamy słońca i cienie rzucane przez naturalne elementy krajobrazu. Zainteresowanie to rozwinie się w pełni w późniejszych „leśniakach”. Artysta podkreśla rolę światłocienia poprzez mocny kontrast. Ciemne kształty rzucane przez roślinność zdają się często pochłaniać jaśniejsze partie obrazu. Elementy architektoniczne znikają w cieniu drzew, podobnie jak na innych zdjęciach mury giną pod warstwą gęstego bluszczu. Cień jest trwalszy niż przedmioty, tak samo jak natura przetrwa wytwory ludzkiej ręki. Tym bowiem, co szczególnie interesuje Leśniaka, jest przyroda. W swoich pracach artysta wiele uwagi poświęca jej relacji z człowiekiem, ujawniając tym samym swój światopogląd i tożsamość. Starannie selekcjonując motywy i tematy, próbuje zrozumieć świat, który, jak sam to określa, przemawia do nas „językiem symboli obrazowych”. W fotografii widzi jedyny sposób, aby ten język zarejestrować. Właśnie dlatego mają one bardzo osobisty i intymny charakter – tylko wyciszenie i wsłuchanie się w ten język daje możliwość jego zrozumienia.

Prace zostały podarowane Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio przez artystę.

Fotografia przedstawia na pierwszym planie fragment toru kolejowego biegnącego od prawego dolnego do lewego górnego rogu. W głębi stoi na nim wagon załadowany gąszczem poplątanych gałęzi. Można podejrzewać, że to chwila przed odjazdem. Jednak coś w jego ustawieniu niepokoi i zdaje się sugerować, że wagon stojący na bocznym torze już nigdzie nie odjedzie. Wygląda, jak wrośnięty w krajobraz i pochłonięty przez roślinność. Podpatrywany jakby z ukrycia, na co wskazuje fragment ściany po lewej, stał się już częścią natury, z którą tworzy tajemniczy, sentymentalny czy wręcz romantyczny krajobraz.