Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pamięci przyjaciela" to asamblaż składający się z czarnego pilśniowego kapelusza umieszczonego na złotym, prószonym tle, otoczonego wychodzącym spod ramy do wewnątrz czarnym futrem. Istnieje kilka wersji tej pracy funkcjonujących pod takim właśnie tytułem i nieznacznie różniących się od siebie kompozycyjnie. W sposób charakterystyczny dla całej swojej twórczości Władysław Hasior wykorzystał w nich przedmioty znalezione, banalne i codzienne. Zainspirowała go twórczość powojennych surrealistów z grupy Phases, z którymi zetknął się podczas podróży po Europie na początku lat 60. Pod ich wpływem podjął się eksperymentów formalnych, które doprowadziły do wyprowadzenia obrazu z rzeczywistości dwuwymiarowej i zastąpienie jej kompozycjami tworzonymi z wykorzystaniem przedmiotów. Były to z reguły rzeczy pozbawione wartości, zwykłe odpadki, co zbliżało jego praktykę do działań artystów włoskich tworzących w nurcie Arte-Povera. Autor kolekcjonował je i umieszczał w nowym, często zaskakującym, kontekście. Hanna Kirchner, znawczyni twórczości Hasiora, pisała, że jest „poetą rzeczy i filozofem badającym dialektykę ich egzystencji w świecie ludzkim. Składa swoje ołtarzyki, pomniki nagrobkowe, kapliczki jak gdyby z przedmiotów współżyjących z człowiekiem, tworzących jego naturalne otoczenie, zużytych przeto i biednych. Służą mu jako maska, aluzja.” ( „Hasior", w: „Ty i ja”, styczeń 1966). Również w asamblażu „Pamięci przyjaciela" zawarty został pewien filozoficzny pierwiastek i refleksja nad ludzkimi sprawami, które pojawiają się w niej za pośrednictwem przedmiotu. Artysta odnosi się tu do uniwersalnego, archetypicznego motywu przyjaźni. Wykorzystuje kapelusz, przedmiot bardzo osobisty, chroniący głowę i wyróżniający właściciela, który umieszczony w centrum kompozycji tworzy rodzaj kapliczki stanowiącej formę upamiętnienia czy rodzaj hołdu dla przyjaźni. Futro, które go otacza to symbol sensualny i zmysłowy, wprowadza do pracy element wciągającej tajemniczości i niepokoju.

Dorota Stolarska-Kultys