Andrzej Dłużniewski
Niebo - Ziemia
| Datowanie: | 2001 |
| Technika: | technika własna |
| Rozmiar: | wys. 85 cm, szer. 85 cm, głęb. 85 cm |
| Sposób nabycia: | zakup |
| Data nabycia: | 14.12.2005 |
| Numer inwentarzowy: | MS/SN/R/531/1-65 |
| Dzieło dostępne na ekspozycji: | tak |
Opis dzieła
„Niebo-Ziemia" to obiekt w formie czarnej skrzyni z otwieranym wiekiem o wymiarach 85x85x85 cm. W jej wnętrzu mieszczą się sześćdziesiąt cztery graniastosłupy wykonane z płyty pomalowanej na kolor czerwony, niebieski, zielony lub szary. Na części z nich umieszczone zostały tytułowe słowa napisane w kilku językach. Większość graniastosłupów pozostaje w skrzyni, jedynie wybrane, opatrzone napisami, znajdują się na zewnątrz.
Instalacja „Niebo-Ziemia" zalicza się do grupy prac, w których Dłużniewski podejmuje zagadnienie kategorii rodzajów gramatycznych w różnych językach. Pierwsze tego typu realizacje tworzył w połowie lat 80. XX wieku – powstał wówczas cykl obrazów „Rodzaj i cień" (1985). To tam po raz pierwszy zastosował swoją własną kodyfikację barwną rodzajów: czerwony dla męskiego, niebieski dla żeńskiego i zielony dla nijakiego. Inspiracją do badań nad związkami między znaczeniem słów a ich rodzajem gramatycznym było spostrzeżenie, że niemieckie słowo „der Tod” jest rodzaju męskiego, a polskie „śmierć” żeńskiego. W toku dalszych poszukiwań okazało się, że różnic jest więcej i dotyczą one tak fundamentalnych pojęć jak „wojna” – „der Kreig”, „wiara” – „der Glaube” czy tytułowych: „niebo” – „der Himmel” i „ziemia” – „der Erde”. Doprowadziło to artystę do podjęcia namysłu nad językiem ojczystym skonfrontowanym z językami innych nardów. W pracy „Niebo-Ziemia" zawarte w tytule słowa i ich odpowiedniki w innych językach zostały wypisane na graniastosłupach, których kolor jest zgodny z ich rodzajem gramatycznym. W instalacji pojawia się także szarość, która jest neutralna i odpowiada zjawiskom występującym w językach, w których kategoria rodzaju nie jest aż tak akcentowana (np. w angielskim).
Łącząc przekaz wizualny z przekazem językowym, Dłużniewski pyta o zależność między sensem a rodzajem. Wpisuje się tym samym w długą tradycję rozważań nad relacją „człowiek – język – świat”. Praca porównuje sposoby opisywania rzeczywistości obecne u różnych społeczności i porusza kwestię zależności zachodzącej między obrazem świata, a językiem, którym posługuje się dana wspólnota.
Praca została nabyta do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od artysty.
Dorota Stolarska-Kultys
