Jacek Sroka
Budowa świata
Datowanie: | 1992 |
Technika: | akwatinta, akwaforta |
Rozmiar: | bez passe-partout: wys. 170 cm, szer. 99 cm; z passe-partout: wys. 190 cm, szer. 122 cm |
Sposób nabycia: | dar |
Data nabycia: | 22.04.1993 |
Numer inwentarzowy: | MS/SN/GR/1975 |
Dzieło dostępne na ekspozycji: | tak |
Opis dzieła
„Budowa świata" to dużych rozmiarów barwna odbitka graficzna wykonana na specjalnie w tym celu przygotowanym papierze. Kompozycja podzielona została w poziomie linią horyzontu umieszczoną na około jednej trzeciej wysokości na czarną ziemię i niebo w różnych odcieniach ciemnego błękitu i zieleni. Na dole z ziemi wyrasta fabryka przypominająca świątynię ze strzelistą wieżą-kominem. Po jej obu stronach znajdują się stworzenia o ludzko-ptasich kształtach w strojach charakterystycznych dla Gwardii Szwajcarskiej. Powyżej kołuje biały samolot, nad którym umieszczone zostały trzy ujęte z profilu popiersia. Ich oblicza są ukryte pod bandażami, ale dobrze rozpoznawalne. To Marx, Engels i Lenin. Nad nimi, na samej górze pracy na tle nieba unosi się czerwony pies mający na tułowiu oko opatrzności, w religii katolickiej symbolizujące Boga. Kompozycja jest wykonana w technice akwatinty z akwafortą, jednak przypomina bardziej malarskie płótno, nawiązując swą formą oraz schematem ikonograficznym do obrazów religijnych. Jacek Sroka odnosi się w swoich pracach do otaczającego go świata i ludzkiej kondycji, zagadnień społeczno-politycznych, a także tematów uniwersalnych takich jak miłość, śmierć, piękno, lęk przed przyszłością czy ból istnienia. By o tym opowiadać posługuje się alegorią i licznymi symbolicznymi znaczeniami oraz niejednokrotnie groteską. „Budowa świata" to obraz, którego charakter jest na pozór afirmacyjny, jednak w rzeczywistości ukazane w nim wartości zostają odwrócone, a celem kompozycji jest skłonienie widza do namysłu. Każdy element ma znaczenie alegoryczne. Postaci zwierzęce przyjmujące kształt nieprzyjemnych stworów czy bestii, wskazują na zwierzęce instynkty tkwiące w ludzkiej naturze. Samolot symbolizuje zaś fetyszystyczny stosunek do świata techniki, który artysta poddaje krytyce jako niebezpieczną pułapkę komfortu mogącego prowadzić do odczłowieczenia. Sroka konfrontuje się także z tematem kościoła i władzy, wiążąc je często z niesprawiedliwością i przymusem. Na opresyjny charakter systemu wskazują trzy popiersia ojców-założycieli komunizmu, ubrane zaś w stroje przypominające mundury Gwardii Szwajcarskiej stworzenia mogą być odczytywane jako sugestia wypaczenia religii i jej roli w życiu człowieka.
Choć twórczość artysty wymyka się zaszufladkowaniu, dostrzec w niej można nawiązania do niemieckich ekspresjonistów takich jak George Grosz czy Max Beckmann, twórców włoskiej transawangardy czy ruchu „Nowych dzikich”, który rozwijał się w Europie w latach 80. W jego pracach pobrzmiewają też wpływy symbolizmu Witolda Wojtkiewicza czy demonicznej twórczości Witkacego.
Dorota Stolarska-Kultys