Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Majster" to portret mężczyzny narysowany ołówkiem i tuszem na kalce. Praca powstała prawdopodobnie podczas pobytu Władysława Strzemińskiego w Bierutowicach i należy do obszernego zespołu szkiców, na których artysta sportretował podopiecznych i personel miejscowego sierocińca. Figuratywne rysunki powstałe podczas letniego wypoczynku, bardzo różniły się od abstrakcyjnej serii „Powidoków", nad którymi artysta wówczas pracował. Można traktować je w podobnych kategoriach, jak jego przedwojenne pejzaże z natury, a więc jako formę letniego relaksu. Gdy jednak zostaną zestawione z powstającym w podobnym czasie cyklem „Małorolni" czy późniejszymi „Włókniarkami", dostrzec w nich można formę kontynuacji linearnych, konturowych rysunków z czasów wojny. W odróżnieniu od nich w pracach z przełomu lat 40. i 50. kontur postaci nie jest już tak jednolity, a wyznaczająca go linia z falistej staje się kanciasta, miejscami prosta lub porwana.

Prace stanowią również przykład poszukiwań przez artystę nowego języka wizualnego, będącego odpowiedzią na obowiązujący w sztuce socrealizm. Pogląd Strzemińskiego na ten nurt znacznie różnił się od oficjalnego stanowiska państwa. Uważał on, że sztuka prawdziwie socjalistyczna nie powinna, jak pisze Paweł Mościcki, „poprzestawać na akceptacji prostackiego realizmu społecznego, lecz szukać dróg ucieczki z reżimu wizualności, w którym obraz staje się towarem” (Paweł Mościcki, „Władysława Strzemińskiego potyczki z historią", [w:] „Powidoki życia. Władysław Strzemiński i prawa dla sztuki", Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010). Artysta odwoływał się do teorii marksizmu, którą posiłkował się również pisząc Teorię widzenia. W swoim wywodzie dotyczącym socrealizmu starał się udowodnić, że realizm w połowie XX wieku jest jednoznaczny z krytykowanym przez doktrynerów obowiązującego nurtu - formalizmem. Poprzez ten ostatni rozumiał nie tak jak zwolennicy socrealizmu sztukę awangardową, ale sytuację, w której forma artystyczna jest użyta w sposób dekoracyjny, a nie po to by odzwierciedlać rzeczywistość. Alternatywą wobec socrealizmu był dla Strzemińskiego „realizm sztuki abstrakcyjnej”. W jego myśli sztuka jest zawsze realistyczna, realizm zaś nie jest wartością stałą, ale zmienną i rozwijającą się. Jest warunkowany historycznie, albowiem świadomość wzrokowa ulega transformacji wraz z postępem. W pracach z tego okresu artysta sięgał do tematów bliskich ówcześnie obowiązującemu nurtowi takich jak praca czy ludzie pracy, jednak sposób ujęcia nie polegał na naśladownictwie świata, ale na przedstawieniu procesu widzenia.