Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Pejzaż" to niewielkich rozmiarów akwarela namalowana na kremowym kartonie, przedstawiająca utrzymany w tonacji błękitu z akcentami żółci, czerwieni, brązu i zieleni widok na lekko pagórkowaty teren z dwoma drzewami. Kompozycja ma wymiary zbliżone do pocztówki, a na jej odwrocie umieszczone zostały napisy i rysunki charakterystyczne dla kart pocztowych. U góry znajduje się ozdobny napis „POSTKARTE” wykonany tuszem i czerwoną akwarelą, po lewej stylizowany czerwono-zielony kwiat, a po prawej miejsce na znaczek i adres narysowane falistą linią tuszem. Praca pochodzi z okresu okupacji i znacznie odbiega od znanych, abstrakcyjnych obrazów Władysława Strzemińskiego. Artysta, który lata wojny spędził w Łodzi, pozbawiony był wówczas możliwości tworzenia w technice olejnej, zarówno ze względu na trudną dostępność materiałów, jak i na niełatwą sytuację finansową. Pejzaże malowane z natury, które we wcześniejszych latach traktował jako niezobowiązującą formę wypoczynkową, uprawianą najczęściej podczas letnich wyjazdów i plenerów, w okresie okupacji stały się dla niego formą zarobkowania. Zapełniał nimi między innymi niewielkich rozmiarów kartoniki, które następnie jako pocztówki rozprowadzane były wśród robotników łódzkich fabryk.

Mimo że wykonany akwarelą rysunek znacznie różni się od innych realizacji artysty, można w nim zaobserwować cechy bliskie pejzażom, w których plamy koloru ujmowane były giętką linią nadającą rzeczywistości na obrazie jednorodny rytm. W omawianej pracy brak jest organicznych konturów, jednak dostrzec w niej można rytmiczną obserwację natury, którą artysta zwykł odtwarzać. Uwagę zwraca szczególnie unosząca się nad górami warstwa obłoków swobodnie falująca i sunąca nad horyzontem w sposób zbliżony do ameboidalnych kształtów znanych z jego wcześniejszych Pejzaży i późniejszych prac stanowiących rozwinięcie zainteresowań związanych z procesem postrzegania zmysłowego.

Dorota Stolarska-Kultys