Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Grafika zastępcza dla video
Grafika zastępcza dla video
Bez tytułu

Janusz Maria Brzeski

Bez tytułu

Udostępnij:
Datowanie: ok. 1930
Technika: technika mieszana, rysunek tuszem, malarstwo temperowe, malarstwo olejne
Rozmiar:wys. 22 cm, szer. 15,5 cm
Sposób nabycia:zakup
Data nabycia: 25.10.1990
Numer inwentarzowy:MS/SN/RYS/1612
Dzieło dostępne na ekspozycji:tak

Opis dzieła

Praca wykonana tuszem, temperą i farbami olejnymi na papierze przedstawia popiersie kobiety o „kwadratowej” brązowej twarzy z jednym błękitnym okiem i falujących blond włosach ułożonych w modną krótką fryzurę. Tors został zbudowany z różnokolorowych form abstrakcyjnych układających się w kształt przypominający suknię z wysokim kołnierzem lub etolą z lisa. Praca łączy w sobie elementy surrealizmu i kubizmu. Z prądami tymi Brzeski miał okazję zetknąć się podczas swojego pobyty w Paryżu w latach 1929–1930, a także za sprawą krakowskich Formistów. Zrzeszeni w tym ugrupowaniu artyści czerpali z ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu, których założenia przenosili na grunt polski, łącząc je z inspiracjami pochodzącymi z rodzimej sztuki średniowiecznej i jarmarcznej.



Cechy kubistyczne pracy dostrzec można w geometrycznym uproszczeniu kształtów, ich syntetycznym ujęciu. Stają się symbolami i skrótowymi znakami. Inspiracje surrealizmem widoczne są natomiast w swobodnej grze skojarzeń i intuicji. Wierność widzeniu i percepcja wzrokowa zostają odsunięte na dalszy plan na rzecz rzeczywistości pojęciowej bazującej na odczuciach odbiorcy i jego wiedzy dotyczącej kształtów, ich struktury czy faktur. Sylwetka kobiety nie jest jednorodną bryłą, ale składa się z wydzielonych płaszczyzn posklejanych ze sobą jak kolaż. O ile w partii głowy formy pozostają jeszcze w jakiejś relacji z rzeczywistością, o tyle korpus został zbudowany w oparciu o zupełnie abstrakcyjne kształty wypełnione płasko kolorem lub niejednorodnymi plamami i smugami czerni, szarości i bieli. Stosując zróżnicowaną strukturę, autor oddaje różnorodny charakter tkanin składających się na strój kobiety. Robi to w sposób oszczędny i schematyczny, a zarazem bardzo czytelny i łatwy do zdekodowania. Czerpie tu niewątpliwie z doświadczenia, które zdobywał podczas swojego pobytu w Paryżu, gdzie jako rysownik współpracował między innymi z domami mody. Umiejętności te wykorzystywał także, pracując dla krakowskiego koncernu prasowego „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, szczególnie ilustrując i opracowując szatę graficzną wydawanego od 1935 roku wytwornego, wzorowanego na wzorcach paryskich, tygodnika „As”.


Dorota Stolarska-Kultys

Janusz Maria Brzeski

Janusz Maria Brzeski był jednym z najważniejszych twórców fotografii i filmu awangardowego w Polsce. Studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu. Początkowo w jego twórczości ujawniał się wpływ ekspresjonizmu widoczny w wyrazistych formach zachowanych drzeworytów. W drugiej połowie lat 20. XX wieku artysta zajął się jednak projektowaniem graficznym i fotografią. W latach 1929–1930 pracował w agencjach graficznych w Paryżu, m.in. współpracował z tygodnikiem „Vu”. Tam zapoznał się z surrealizmem, którego wpływy widoczne były w jego późniejszych kompozycjach, szczególnie w seriach fotomontaży, takich jak teka Sex...