Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Prezentowana praca to projekt ulotki wykonany dla krakowskiego koncernu prasowego „Ilustrowany Kuryer Codzienny” („IKC"). Janusz Maria Brzeski współpracował z nim od przyjazdu do Krakowa, w drugiej połowie 1930 roku. Historia „Ilustrowanego Kuryera Codziennego" sięga 1910 roku, kiedy ukazał się pierwszy raz w formie tygodnika. Z czasem, wraz ze wzrostem popularności wysokonakładowej prasy i rozwojem technologicznym, pismo zostało wzbogacone o tematyczne dodatki, a jego założyciel, Marian Dąbrowski, utworzył w 1924 nowy tytuł „Światowid”. Był to pierwszy w Polsce tygodnik drukowany techniką rotograwiurową. Z wychodzącej raz w tygodniu gazety, „Ilustrowany Kuryer Codzienny” stał się koncernem wydającym tygodniki i magazyny o różnorodnej tematyce i kierowane do rożnych grup odbiorców, czytane nie tylko w Krakowie, ale w całej Polsce. W 1928 oferta została poszerzona o kolejny tytuł „Na szerokim świecie”, a w 1930 o tygodnik humorystyczny „Wróble na dachu”. Początkowo Brzeski współpracował z „Ikacem” jako ilustrator, a jego rysunki zdobiły okładki i strony wydawanych przez koncern pism. Z czasem stał się odpowiedzialny za całą szatę graficzną magazynów drukowanych rotograwiurowo. Obok ilustracji na łamach projektowanych przez niego pism zaczęły się pojawiać ekspresyjne fotomontaże. Brzeski, zafascynował się tą formą podczas swojego pobytu w Paryżu latach 1929-1930, a praca dla „Ilustrowanego Kuryera Codziennego” dała mu możliwość przeszczepienia nowej techniki na grunt polski. Awangardowy rodowód artysty dał o sobie znać szczególnie w wychodzącym od 1931 roku „Tajnym Detektywie”. Wprowadzając do niego oryginalny styl łamania kolumn, eksperymentując z krojem pisma, a przede wszystkim stosując fotomontaż, nadał sensacyjnemu brukowcowi wysmakowany plastycznie modernistyczny charakter. Historie kryminalne opatrzone były ekspresyjnymi montażami, w których Brzeski zestawiał często kadry z amerykańskich filmów i autentyczne fotografie wykonane na miejscu zbrodni. Fotomontaże zdobią też okładki i strony kolorowego magazynu „As”, wzorowanego na wytwornych pismach zagranicznych i wydawanego przez „IKC” od 1935 roku. Za jego stronę graficzną również odpowiadał Brzeski.

W latach 30. fotomontaż idealnie wpisywał się w nowoczesny wizualny język kultury masowej, był formą najlepiej oddającą dynamikę wielkomiejskiej cywilizacji i społeczeństwa urzeczonego jej zdobyczami. Wysokonakładowa prasa, podobnie jak reklama, stanowiły nowoczesne formy komunikacji, były dla fotomontażu doskonałym środowiskiem i przyczyniły się do jego upowszechnienia i umasowienia.

Montaż stanowi również istotny element prezentowanej ulotki reklamującej „Ilustrowany Kuryer Codzienny”. Brzeski zakomponował go ukośnie na kredowym czarnym papierze. Fotomontaż ukazuje fragment globusa i samolot na tle ekspresyjnie ukazanych chmur, nawiązując do umieszczonego pod dużym napisem „IKC” ciemnoczerwonego sloganu: „ZWIERCIADŁO.WYDARZEŃ.ŚWIATA”. W przeciwieństwie do naklejonych na papier białych liter tekst został przez autora namalowany odręcznie. „Projekt ulotki IKC", ukazując niegotową realizację w procesie, umożliwia podpatrzenie warsztatu pracy Brzeskiego.