Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Stworzona przez Andrzeja Jana Wróblewskiego instalacja „Opus 5" należy do cyklu „Instrumentów plastycznych", które zostały pomyślane jako „maszyny do rysowania” ujawniające niewidoczne siły grawitacji. Wykonany z drewna monumentalny obiekt to konstrukcja ustawiona na czterech nogach. U góry zakończona jest masywną belką z obrotowym elementem do którego przymocowane zostały sznury utrzymujące drewnianą ramę przykrytą szklaną płytą. Nad blatem unosi się przytwierdzone do belki drewniane nieruchome „ramię” zakończone uchylną oprawą, w którą włożony jest długopis. Jest on umocowany na stałe w pionie w taki sposób, by po położeniu kartki na szklanej płycie i wprawieniu blatu w wahadłowo-obrotowy ruch, elementy stykały się ze sobą rysując kształty. Blat jest poruszany ręcznie, a powstające na kartce formy są uzależnione od kierunku, w który zostanie popchnięty. W ten sposób „Opus 5" pozwala tworzyć rysunki powstające za sprawą człowieka i sił grawitacji. Efekt ostateczny w swoim trudnym do przewidzenia kształcie wymyka się kontroli. Działanie maszyny oparte jest w znacznej mierze na przypadku i wyklucza powtarzalność, albowiem zgodnie ze słowami Heraklita, do których odwołuje się artysta: „Niepodobna wstąpić dwukrotnie do tej samej rzeki (bo inne napłynęły w nią wody)”. Realizacja skłania też do pytań o autorstwo powstających w ten sposób prac. Czy autorem jest twórca instrumentu, sama maszyna czy też ten, kto wprawia ją w ruch? Rysunki są bowiem wizualizacją działania sił grawitacji pod wpływem gestu wprawiającego blat w ruch. Przekazując wskazówki dotyczące sposobu eksponowania „Opus 5", Wróblewski zakładał możliwość wykonywania rysunków przez zwiedzających Muzeum.  Artysta, który ukończył Wydział Rzeźby w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, ale swoją karierę związał z wzornictwem przemysłowym, łączy w Instrumentach plastycznych umiejętności rzeźbiarza z charakterystyczną dla projektanta skłonnością do eksperymentów, badania procesów twórczych i możliwości oprzyrządowania, a także otwartością na użytkownika.

Dorota Stolarska - Kultys