Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Opis kuratorski

Do 1967 roku uznawana za całkowicie zaginioną. Opatrzona tytułem „Rzeźba przestrzenna (1)" na podstawie analizy porównawczej zachowanego, lub znanego z reprodukcji, dorobku artystycznego Kobro oraz różnego rodzaju źródeł pisanych. Przypuszczalnie po raz pierwszy była eksponowana podczas „I Wystawy Grupy Praesens" (Warszawa, 1926) w pokazanym tam zestawie „6 Rzeźb  przestrzennych". Została wybrana przez samą autorkę do zreprodukowania w teoretycznej rozprawie „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (Łódź, 1931), jako ważne ogniwo w procesie laboratoryjnego poszukiwania nowych form przestrzennych i jako taka uczestniczyła zapewne w kilku innych wystawach w okresie międzywojnia. Być może ujawniony w 1967 roku fragment tej rzeźby odnalazła sama w 1940 roku na podmiejskim wysypisku śmieci, gdzie trafiły niemalże wszystkie jej dzieła, wyrzucone przez niemieckich okupantów.

W 1967 roku Janusz Zagrodzki, wówczas asystent Działu Sztuki Nowoczesnej Muzeum Sztuki w Łodzi, przypadkowo odnalazł i zidentyfikował, nie odnotowany w inwentarzach, fragment rzeźby Kobro, uchodzącej za całkowicie zaginioną. Rozpoznanie było możliwe dzięki publikowanej w „Kompozycji przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego" (Łódź, 1931) fotografii rzeźby. Być może fragment ten sama autorka złożyła w Muzeum z zamysłem zrekonstruowania w przyszłości owej rzeźby. Nie jest jednak wykluczone, iż trafił on do Muzeum w zupełnie innych okolicznościach, których odtworzenie, wobec śmierci zarówno artystki, jak i pierwszego długoletniego dyrektora placówki Mariana Minicha (1894–1965) nie było wówczas możliwe. Odnaleziona forma centralna, po niezbędnych zabiegach konserwatorskich, została osadzona na zrekonstruowanej trójkątnej podstawie spiętej stalową, sprężoną obręczą. Zgodnie z zachowaną fotografią jej powierzchnię pokryła neutralna biel. Autor projektu rekonstrukcji, pierwszy monografista twórczości Kobro, badając zależności „pomiędzy wymiarami liniowymi” zachowanej części, zauważył, iż dają się one wyrazić stałym stosunkiem 2:3. Ujawniona prawidłowość umożliwiła odtworzenie wielkości trójkąta równoramiennego oraz szerokości i promienia obręczy. Typologicznie rzeźba ta sytuuje się pomiędzy „Rzeźbami abstrakcyjnymi" a „Kompozycjami  przestrzennymi" i inicjuje cykl realizacji wykonywanych początkowo z drewna i metalu, następnie tylko z metalu, charakteryzujących się już zdecydowanym otwarciem na przestrzeń przy zachowaniu wyraźnie zredukowanej podstawy.

(Zenobia Karnicka, cytat z katalogu: Katarzyna Kobro 1989-1951. W setną rocznicę urodzin, kat. wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 1998, s. 127 i 147 )