Galeria fotograficzna

Wybór katalogów, druków ulotnych i wycinków prasowych z archiwum Jasi Reichardt.

„Land’s End" – „Koniec Ziemi",  to najdalej na zachód wysunięty punkt Anglii na Półwyspie Kornwalijskim. Ląd jest tam bezleśny, ostro zakończony klifami i otwarty w stronę morza.
Historię założonej w St Ives kolonii artystycznej i kluczowe dla niej postacie można odkryć poprzez dokumenty archiwalne zachowane w otwartym zbiorze art emphera założonym przez brytyjską krytyczkę sztuki Jasię Reichardt, a także w archiwum Muzeum Sztuki w Łodzi.
Latem 1939 roku do oddalonej o ok. 30 km od krańca półwyspu osady rybackiej St Ives przyjechali samochodem z Londynu Ben Nicholson i Barbara Hepworth – brytyjscy artyści związani z awangardą lat 30. XX wieku i paryską grupą Abstraction-Création. Z miasta uciekali przed bombardowaniami. W przeddzień rozpoczęcia wojny w stronę Kornwalii wyruszył też rzeźbiarz Naum Gabo, który w 1937 roku współredagował z Benem Nicholsonem „Circle" – kluczową publikację promująca sztukę abstrakcyjną i konstruktywistyczną w Wielkiej Brytanii. Jeden z prezentowanych na wystawie, dokumentów to czarno-biała fotografia z 1936 roku. Zdjęcie pokazuje fragment pierwszej międzynarodowej wystawy sztuki abstrakcyjnej w Wielkiej Brytanii „Abstract and Concrete", na której prace trojga wymienionych artystów znalazły się obok dzieł Pieta Mondriana, Alexandra Caldera i Jeana Héliona.
W tym samym roku w St Ives osiedliła się Margaret Mellis – malarka i rzeźbiarka tworząca abstrakcje geometryczne, wykorzystująca w swoich kompozycjach materiały znalezione, tj. opakowania i etykiety, czy fragmenty dryfującego drewna. Folder jej wystawy odsyła do przeglądu prac artystki zorganizowanego w 1969 roku w założonej przez Mateusza Grabowskiego galerii w Londynie.
O mistrzostwie miejscowego rzemiosła świadczy ulotka, na której znalazło się naczynie powstałe w funkcjonującej na obrzeżach portowego miasteczka pracowni ceramicznej założonej w 1920 roku przez Bernarda Leacha wspólnie z japońskim ceramikiem Shōji Hamadą. Naczynia wykonywane były tam ręcznie bez wsparcia jakikolwiek urządzeń mechanicznych, eksperymentowano z wypałem i naturalnymi szkliwami. Ceramika łączyła lokalną formę z surową estetyką Dalekiego Wschodu.
Reprodukcje prac Alfreda Wallisa z katalogu wystawy w Crane Kalman Gallery w Londynie z przełomu lat 60. i 70. XX wieku wprowadzają postać mieszkającego w wiosce rybaka, który przez większość życia związany był z morzem, a w wieku 70 lat zaczął malować. Tematem jego uproszczonych obrazów były sceny związane z życiem portowym, statki i pejzaże morskie. Nie przestrzegał zasad perspektywy, malował na przypadkowych materiałach, takich jak tektura, drewno, czy opakowania po herbacie. Jego obrazy były dwuwymiarowe, syntetyczne i naiwne, ale wynikały z bezpośredniej relacji człowieka z otaczającą go naturą. Prostota i intuicja prac Wallisa, który zmarł w 1942 roku, działały jak zaklęcia dla nowoprzybyłych artystów poszukujących autentycznych form wyrazu i duchowego odrodzenia po upadku przedwojennych utopii.
Po zakończeniu II wojny światowej azyl w St Ives znaleźli artyści młodszego pokolenia m.in. Peter Lanyon, Patrick Heron, Roger Hilton, Bryan Wynter, czy Terry Frost. Łączyli kompozycje abstrakcyjne z osobistą relacją z przyrodą i lokalną społecznością. Wnieśli nową energię i eksperymentalne podejście do dzieł. Geometryczne kształty przepełnione były światłem, rytmem i pejzażem Kornwalii. Peter Lanyon od lat 50. XX wieku latał szybowcem, próbował oddać w obrazach perspektywę lotu nad klifami i zatokami. W obrazach odnotowywał nie tylko topografię miejsca i jego historię, ale też osobiste doświadczenia.
Wspólnota St Ives działała jak dynamiczna sieć. Artyści dzielili się inspiracjami, debatowali o mistycyzmie i abstrakcji, a także organizowali wspólne wystawy w lokalnych galeriach, takich jak Penwith Gallery. Razem tworzyli przez trzy dekady, aż do lat 60. XX wieku. Wówczas nastrój wybrzeża się zmienił, a ośrodkiem sztuki stał się swingujący Londyn.
Materiały obejmujące kilka dekad brytyjskiej sztuki wyselekcjonowane zostały przez Jasię Reichardt w osobnych folderach począwszy od druków z lat 30. XX do coraz liczniejszych zaproszeń i ulotek z lat 90. XX wieku.
Historię kończą wycinki z brytyjskiej prasy The Independent i The Observer relacjonujące otwarcie siedziby Tate St Ives w 1993 roku.
Pokaz jest zapowiedzią wystawy pt. „St Ives i gdzie indziej".

Marta Pierzchała