Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Martwa natura" to obraz olejny na płótnie przedstawiający dynię na silnie zgeometryzowanym tle. Praca pochodzi z okresu, w którym pod wpływem sztuki Paula Cézanne'a, Paula Gauguin'a i estetyki kubizmu ukształtował się w pełni własny, oszczędny w środkach wyrazu styl Romualda Kamila Witkowskiego. Charakterystyczną cechą jego obrazów stało się syntetyzowanie, geometryczna deformacja przedmiotu i przestrzeni oraz zintensyfikowanie kolorów i walorów. Artysta posługiwał się swobodną plamą barwną, miejscami stosując podkreślający ją wyrazisty kontur. W „Martwej naturze" mocna, ciemna, momentami wręcz agresywna linia akcentuje otwór wycięty w dyni, stanowiąc nawiązanie do dokonań ekspresjonizmu, często spotykane we wcześniejszych pracach Witkowskiego. Uwagę zwraca także „wyrzeźbiona” farbą, rozedrgana struktura warzywa, która silnie odznacza się na płaszczyźnie znacznie bardziej wygładzonego tła. Zostało ono zbudowane z nakładających się na siebie kubizujących płaszczyzn uzyskanych szerokimi pociągnięciami pędzla. Impastowa faktura, kontrastująca z gładkimi powierzchniami, znacznie wzmacnia dynamikę kompozycji. Służą jej także zastosowane jako tło szerokie abstrakcyjne „płaty”. Ich zgeometryzowany kształt sugeruje strukturę niezwykle popularnego w okresie międzywojennym kolażu. W pracy istotne znaczenie ma także kolorystyka, artysta stosuje tu nieoczywiste zestawienia, budując kompozycję w oparciu o kontrast między czystymi i złamanymi tonami.

Tym, co interesuje Witkowskiego w malarstwie, są plastyczne zagadnienia. Przedmiot jest u niego jedynie pretekstem do ich rozgrywania. W swoich martwych naturach artysta często sięga po motyw dyni, studiując jej formę, strukturę i kolor. Kierując się ścisłą dyscypliną formalną, ukazuje ją zawsze w sposób oszczędny, czysty i pozbawiony wszelkiej dekoracyjności. Podejście to jest zgodne z założeniami ugrupowania Formistów, do którego należał Witkowski. Tak jak pozostali artyści z tego kręgu, uważał on formę za wartość w dziele nadrzędną.