Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Półakt wśród drzew" to akwarela ukazująca postać kobiecą wyłaniającą się spomiędzy drzew, które mają wygięte liliowe pnie i niebieskie „palmowe” pióropusze malowane szeroko łukowatymi pociągnięciami pędzla. Kompozycja jest zrytmizowana i dekoracyjna. Zgodnie z założeniami ugrupowania Formistów, do którego należał Romuald Kamil Witkowski, jej nadrzędną wartością jest forma. Poszczególne elementy wypełniają płaszczyznę kartki tworząc, jak pisał inicjator ruchu Zbigniew Pronaszko „jednolity, niezmienny organizm” ( „O ekspresjonizmie", „Maski”, 1918, zesz. 1). Postać kobieca została potraktowana syntetycznie. Jest uproszczona, a wygładzony, lekko zgeometryzowany owal twarzy nosi cechy kubizmu. Jej modelunek oraz zakomponowanie w przestrzeni zdradzają inspirację sztuką ludową, przypominając postaci z podhalańskich malowideł na szkle. Kompozycja jest daleka od mimetyzmu. Otaczająca kobietę przyroda nie naśladuje natury: jest fantastyczna i nierealistyczna, stanowi wyraz przeżyć i wrażeń artysty wyrażonych za pomocą formy i koloru.

Na twórczość Witkowskiego istotny wpływ mieli dwaj postimpresjoniści: Paul Cézanne oraz Paul Gauguin. Odniesienia do ich twórczości można dostrzec także w akwareli „Półakt wśród drzew". Intensywne, nienaturalne barwy i bujna przyroda otaczająca postać przywodzą na myśl prace Gauguina, zwłaszcza dobrze znane płótna powstające podczas jego pobyty na Tahiti. Podobieństwo dostrzec można także w podjętym przez artystę temacie. Ukazał on nagą postać w otoczeniu dzikiej fantastycznej przyrody, w stanie najbardziej pierwotnej bliskości z naturą. Sposób operowania pędzlem i posługiwania się kolorem, budowanie głębi za pomocą barwy, akcentowanie cieni oraz rozczłonkowująca i geometryzująca kompozycję linia wydają się czerpać z pejzaży Cézanne'a. Wprowadzają do pracy rytm, lekkość i pewnego rodzaju „chwiejność”, charakterystyczną dla prac francuskiego malarza. Witkowski, należąc do grupy Formistów, wypracował swój własny odrębny styl, w którym istotne miejsce zajmowała twórczość wspomnianych artystów, a także kubizm. W późniejszych latach nadrzędnym celem stało się dla niego dążenie do oczyszczenia swojej twórczości z dekoracyjności i skupienie na czysto plastycznych zagadnieniach.

Dorota Stolarska-Kultys