Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

Fotografia przedstawia fragment Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie podczas uroczystości związanych z II Międzynarodowymi Igrzyskami Sportowymi Młodzieży odbywającymi się w sierpniu 1955 w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Przed wejściem na murawę nowo otwartego obiektu stoi szpaler młodych mężczyzn w białych spodniach trzymających biało-czerwone flagi. Nad nimi widać trybuny szczelnie wypełnione ludźmi. W samym centrum kompozycji znajduje się okrągły emblemat festiwalu z postacią dyskobola i datą „1-14 VIII 1955”. Również na osi, na samym szczycie trybun widać palący się znicz i powiewające trzy flagi. Fotografia została skomponowana w sposób symetryczny, nowoczesne łukowate wyjście i barierki oddzielające trybuny tworzą perspektywę o jednym punkcie zbiegu, kierując wzrok ku płonącemu zniczowi. Szpaler młodych mężczyzn i korona stadionu dzielą fotografię w poziomie na trzy niemalże równie części. Podobny podział w pionie wprowadzają barierki. Porządek i klasyczny sposób komponowania obrazu odwołujący się do tradycyjnych kanonów estetycznych to cechy charakterystyczne dla fotografii Stefana Arczyńskiego. Autor sprawnie posługuje się formami i płaszczyznami, wydobywa monumentalizm obiektu, różnicując skalę szarości. W formy architektoniczne wymodelowane za pomocą światła i cienia wpisuje ludzi ukazanych w sposób posągowy. Kompozycja jest czysta i elegancka jak gdyby każdy jej element, łącznie z choreografią tłumów, został przemyślany i skrupulatnie wyreżyserowany. Za pomocą środków formalnych fotograf w pełni niweluje chaos towarzyszący widowiskom sportowym. Stoją za tym lata doświadczenia Arczyńskiego, który wydarzenia tego typu fotografował od lat 30., dokumentując między innymi przebieg XI Letnich Igrzysk Olimpijskich odbywających się w Berlinie w sierpniu 1936 roku. Ponadto specjalizował się w fotografii teatralnej, trudnej i wymagającej cierpliwości oraz wprawnego oka. Zdobytą w teatrze umiejętność komponowania scen zbiorowych widać zwłaszcza w podejściu autora do uchwyconych na fotografii ludzi. Niezależnie od tematu Arczyński pozostawał wierny wzorcom, które wyniósł z niemieckiej fotografii lat 30. z jej modernistyczną estetyką w duchu Bauhausu i podejściem bliskim nurtowi Nowej Rzeczywistości postulującej prostotę form i środków.

Dorota Stolarska-Kultys