Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Odpoczywający gajal III” to silnie zgeometryzowane, niemal abstrakcyjne przedstawienie azjatyckiego wołu należące do większej grupy prac, w których Stanisław Kubicki ukazywał świat zwierząt. Obraz olejny poprzedzały trzy rysunki ołówkiem i piórkiem, o coraz większym stopniu zgeometryzowania i wyabstrahowania formy. Ostatni z nich, obecnie zaginiony i znany wyłącznie z reprodukcji w kolońskim czasopiśmie „a bis z”, z którym artysta współpracował w latach 1929-1931, stanowił niejako pierwowzór obrazu olejnego zakupionego do zbiorów Muzeum Sztuki.

Kompozycja zyskała w swojej wersji ostatecznej „kryształową” i ekspresjonistyczną formę charakterystyczną dla innych prac artysty, przedstawiających  swoiste portrety świata przyrody. Były to portrety „duchowe”, nie tyle mające na celu odzwierciedlenie cech zwierząt i roślin, ile odnoszące się do próby wyobrażenia arkadyjskiego świata naturalnego porządku.  Kubicki postrzegał go jako wzorcowy dla idealnego społeczeństwa. Sam motyw wołu powrócił później także w obrazie podsumowującym serię odnoszącą się do duchowego królestwa zwierząt - w pracy „Święty i zwierzęta”  z 1932 roku, stanowiącej opus magnum artysty.

Obraz zostały zakupiony do Muzeum Sztuki w Łodzi bezpośrednio od rodziny artysty i pochodzi z szerszego zespołu dzieł, które znajdują się w posiadaniu rodziny w Berlinie.

Paulina Kurc-Maj