Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Kompozycja warszawska I" to praca na papierze wykonana techniką mieszaną przy użyciu akwareli, tempery i pasteli. Rysunek utrzymany jest w ciemnej tonacji. Z niejednorodnego granatowego tła wyłaniają się nieregularne żółte i czerwone kształty. Jest to kompozycja abstrakcyjna z cechami charakterystycznymi dla popularnego w latach 50. nurtu informel, w którym kluczową rolę odgrywała swobodna ekspresja oparta na zastosowaniu barwnych plam i linii. Bogusław Szwacz od lat 40. pozostawał pod silnym wpływem francuskiej awangardy spod znaku surrealizmu, kubizmu i szeroko rozumianej abstrakcji. Po raz pierwszy zetknął się z nią na wystawie „Peinture et dessins francais contemporains", zaprezentowanej w lipcu 1946 roku w krakowskim Pałacu Sztuki. Należał wówczas do Grupy Młodych Plastyków. Ekspozycja wywarła silny wpływ na wszystkich zrzeszonych w niej artystów, co dało o sobie znać w ich późniejszych pracach. Rok później, na przełomie 1947 i 1948 roku, Szwacz wyjechał na stypendium do Paryża, gdzie miał okazję uczestniczyć w licznych wystawach i nawiązać inspirujące kontakty z artystami znad Sekwany. W stolicy Francji w pełni odkrył dla siebie sztukę nieprzedstawiającą. Szczególnie bliska stała mu się abstrakcja liryczna, choć nie stronił też od kubizmu i silnych inspiracji Pablem Picassem. W swoich kompozycjach artysta dążył do wyrażenia osobistych, często dramatycznych doświadczeń. Tuż po zakończeniu II wojny światowej i uświadomieniu sobie jej okrucieństw, abstrakcja stała się jednym ze sposobów opowiadania o dramacie tamtych wydarzeń. Odejście od mimetyzmu lub swobodne przekształcanie rzeczywistości pozwalało na opowiedzenie o zdarzeniach, które określane bywają jako niewyobrażalne. Po powrocie z Paryża Szwacz zamieszkał w Warszawie, mieście które powoli podnosiło się z gruzów po niemal całkowitym zrównaniu z ziemią przez okupanta podczas Powstania Warszawskiego. Pamięć o niedawnych wydarzeniach wciąż była jednak żywa, a nad miastem unosiło się widmo śmierci, o którym przypomniały gruzy i ekshumowane nawet jeszcze pod koniec lat 50. zbiorowe mogiły. W „Kompozycji warszawskiej I", podobnie jak w pochodzącym z 1958 roku cyklu „Walcząca Warszawa", artysta posługuje się abstrakcją, by unikając dosłowności oddać hołd okrutnie doświadczonemu przez historię miastu oraz jego mieszkańcom. Szwacz odwołuje się tu do wyobraźni odbiorcy, jego wrażliwości i doświadczeń.