Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Anioł" to obraz wykonany w technice stiuku barwionego, ukazujący mocno zgeometryzowany, bliski abstrakcji wizerunek anioła. Przedstawienie rozbite zostało na przenikające się płaszczyzny – plamy barwne zamknięte grubym konturem. Wyznaczają go głębokie żłobienia podkreślone czernią. Twarz i włosy postaci zaznaczone zostały schematycznie, podobnie jak znjadująca się po prawej stronie kompozycji przeskalowana ręka i umieszczony po lewej na dole fragment skrzydła. Już na wczesnym etapie swojej twórczości Jan Hrynkowski wykazywał skłonność do uproszczeń i deformacji, które przejawiały się między innymi w charakterystycznych wydłużeniach przedstawianych postaci i ich mocno syntetycznym ujęciu. W latach 1917-1922 współtworzył ugrupowanie Formistów (Ekspresjonistów Polskich), przedkładających prymat formy nad treść dzieła, co miało wpływ na całą jego późniejszą działalność artystyczną. Inspiracje czerpał ze światowych ruchów awangardowych, jak również z rodzimej sztuki ludowej. W pracy Anioł szczególnie silnie widoczne są wpływy kubizmu, a przede wszystkim realizacji Pabla Picassa. Autor zdaje się prowadzić rodzaj dialogu z charakterystyczną „picassowską” linią. W pewnym sensie, po wieloletniej przerwie, powraca w niej do swoich formistycznych korzeni. Dotyczy to zarówno strony formalnej, jak i podejmowanej tematyki. Motyw anioła, który pojawia się u Hrynkowskiego stosunkowo często to nawiązanie do sztuki ludowej oraz średniowiecznego drzeworytu, które stanowiły dla niego istotną inspirację w tamtym okresie. Artysta czerpie tu też wyraźnie z doświadczeń zdobytych podczas pobytów w Paryżu, który odwiedził w latach 1921-1922, a później w 1930 roku. Przejawia się to zwłaszcza w operowaniu kolorem, którym posługuje się na sposób „francuski”, eksperymentując z płasko nakładanymi zestawieniami barw. Kluczowa dla kompozycji jest „brutalizująca” ją, mocna czarna linia, rysująca układy zachodzących na siebie kubizujących form. Przedstawienie postaci poddanej deformacji silniejszej niż kiedykolwiek w twórczości artysty, zbliża kompozycję do poszukiwań charakterystycznych dla dzieł abstrakcyjnych, jednak Hrynkowski zdecydował się nie tworzyć sztuki nieprzedstawiającej.

Dorota Stolarska-Kultys