Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Równowaga" to obraz olejny na drewnie wpisujący się w nurt abstrakcji geometrycznej. Kompozycja składa się z trzech elementów umieszczonych na płaszczyźnie w kolorze złamanej bieli: znajdującego się po prawej stronie dużego czarnego kwadratu z „rozstępami” ukazującymi tło, poziomego szarego pasa przy dolnej krawędzi oraz łączącego je małego czerwonego kwadratu. Zastosowana w pracy kolorystyka jest mocno ograniczona i podobnie jak geometryczne formy, nawiązuje do neoplastycyzmu, w którym stosowano trzy barwy podstawowe: żółtą, czerwoną i niebieską oraz tak zwane nie-kolory: czerń, biel i szarość. Twórczość Antona Stankowskiego kształtowała się pod wpływem tendencji konstruktywistycznych lat 20. XX wieku oraz w wyniku kontaktów z holenderskim ugrupowaniem De Stijl, z którym zrzeszony był profesor Max Burchartz. Artysta studiował pod jego kierunkiem w Folkwangschule w Essen. Pracując w latach 1929–1934 w Zurychu, Stankowski zetknął się także ze sztuką konkretną, która odrzucała naśladownictwo natury na rzecz form geometrycznych. Artysta nie taktował jej jednak w sposób dogmatyczny. Choć w swojej twórczości wychodził od idei czystej formy geometrycznej (kwadrat, koło, trójkąt, linia, płaszczyzna, kolor) sięgał jednocześnie do zagadnień leżących poza zainteresowaniem „czystej” sztuki konkretnej. Interesowała go perspektywa, dynamika, zagadnienia obrazu i abstrakcji, problematyka widzenia, zasady rządzące kompozycją, a nawet znajdujący się w niej element spontaniczności. Podkreślał, że w tworzeniu dobrej kompozycji konieczne jest przede wszystkim poszukiwanie podstaw, które mogą zafascynować oko przekazując mu percepcje wzrokowe, emanując harmonią i pobudzając myśl. Nie była to jego zdaniem jedynie kwestia linii, płaszczyzny, kolorów czy form, ale fundamentalnych podstaw kompozycji. Elementy geometryczne i ich wzajemne, zróżnicowane relacje stanowiły dla niego punkt wyjścia do obrazowania uporządkowanych stanów, systemów i zasad, które rządzą zarówno naturą, jak i środowiskiem stworzonym przez człowieka. Zredukowane do podstawowej formy i zaaranżowane zgodnie z geometrycznym systemem elementy kompozycji są łatwo rozpoznawalne i mierzalne, co pozwala zwizualizować nawet najbardziej skomplikowane relacje i procesy, np. przepływy między materią-energią-informacją. W omawianej pracy Stankowski wprowadza zagadnienie pozytywu/negatywu odnoszące się do podstawowych kategorii życia – opozycyjne, a jednak uzupełniające się. W ten sposób powstaje wrażenie równowagi zaburzonej napięciem powstałym za sprawą asymetrii. W przemienności symetrii i asymetrii Stankowski dostrzegał analogię do relacji zachodzącej między rzeczywistością i wizerunkiem.