Kolekcja Sztuki XX i XXI wieku

„Mailand / Mediolan (Roboty drogowe)" to fotografia czarno-biała ukazująca fragment ulicy - skrzyżowanie w Mediolanie we Włoszech. Na pierwszym planie, za ostrą linią cienia widoczne są sylwetki dwóch robotników przetaczających ręczny walec. Miasto jest opustoszałe, nad postaciami góruje klasyczna włoska architektura. Podziały architektoniczne fasad budynków, ich elementy takie jak boniowane ściany czy monumentalna kolumnada wprowadzają do kompozycji porządkujące i geometryzujące ją linie podziału. Podkreślają to także szyny tramwajowe i mocno odcinający się cień. Anton Stankowski zdaje się przenosić na fotografię zasady rządzące jego utrzymanymi w nurcie abstrakcji geometrycznej pracami malarskimi i graficznymi. Realizacje te powstawały pod wpływem konstruktywizmu lat 20. XX wieku oraz neoplastycznych wzorców zaczerpniętych od holenderskiego ugrupowania De Stijl. Tendencje te, a zwłaszcza inspiracje twórczością i myślą László Moholy-Nagy'a, były też silnie obecne w wykonywanych przez Stankowskiego fotografiach. Artysta eksperymentował z medium, wykonując fotomontaże, solarigrafie, fotografie cieni, zniekształceń i odbić, a także fotogramy i rayogramy. Obok zagadnień formalnych artystę interesowały też tematy z obszaru fotografii dokumentalnej. Ukazywał miejskie i podmiejskie krajobrazy oraz ludzi w ich codziennym otoczeniu, zawsze jednak, tak jak w omawianej pracy, zachowując niemalże geometryczny porządek kompozycji. Używał aparatu, by eksplorować świat dookoła, rejestrować aktualne wydarzenia i ludzi w codziennych sytuacjach. Wiele jego prac powstawało z myślą o publikacji w prasie. Wykonywane przez niego fotografie reportażowe bywały krytyczne. Zdarzało się też, że zawierały podtekst publicystyczny, a czasem także elementy humorystyczne lub absurdalne. Artysta nigdy jednak nie upiększał i nie idealizował swoich kompozycji, starając się przedstawiać rzeczywistość w sposób jak najbardziej obiektywny. Jego prace wpisują się w początki współczesnego fotoreportażu przypadające w Niemczech na lata 1928/1929.

Dorota Stolarska-Kultys